Các bài tập phục hồi chức năng sau tai biến hiệu quả nhất

Di chứng của tai biến mạch máu não rất nặng nề, người bệnh cần được điều trị, chăm sóc kết hợp chế độ luyện tập để có thể phục hồi chức năng hiệu quả và nhanh chóng. Dưới đây là các bài tập phục hồi chức năng sau tai biến hữu ích cho người bệnh.

1. Khả năng phục hồi chức năng sau tai biến

Tai biến mạch máu não hay đột quỵ là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất hiện nay và thường để lại di chứng nặng nề thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh. Thông thường điều trị với người bệnh tai biến sẽ gồm điều trị bằng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, chăm sóc dinh dưỡng và tùy vào mức độ của bệnh thì có thể sẽ áp dụng phục hồi chức năng giúp điều trị thêm hiệu quả. Khả năng phục hồi chức năng còn tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh như người bệnh còn trẻ và bị nhẹ, chỉ bị yếu liệt một nửa cơ thể thì sẽ có khả năng phục hồi cao hơn. Ngược lại với trường hợp nặng, người bệnh bị vỡ mạch máu não và tuổi cao sức yếu thì khả năng sống sót rất thấp, đồng thời khó có thể phục hồi dù tập vật lý trị liệu hoặc điều trị tốt, chăm sóc cẩn thận thì mức độ cải thiện, phục hồi chỉ được khoảng 90-95%. Nên có thể nói sự phục hồi chức năng của người bệnh bị tai biến còn phụ thuộc vào các yếu tố:

• Tuổi tác: Người bệnh trẻ tuổi sẽ có nhiều thuận lợi hơn người cao tuổi.
• Tình trạng sức khỏe, mức độ bệnh tật: Nếu người bệnh có một thể lực tốt, khỏe mạnh kèm theo bệnh nhẹ thì sẽ có khả năng khỏi cao hơn.
• Yếu tố tâm lý: Đây là yếu tố quan trọng vì nhiều người bệnh thường có xu hướng chán nản, buồn, lo âu… Điều này ảnh hưởng nhiều đến quá trình điều trị nên người bệnh cần được động viên, quan tâm, hỗ trợ từ người nhà và bản thân người bệnh cũng cần lạc quan, kiên trì trong điều trị, phục hồi chức năng.

2. Các bài tập phục hồi chức năng sau tai biến tại nhà

2.1. Tư thế nằm và lăn trở người bệnh

Bài tập này áp dụng với người bệnh bị liệt và để thực hiện thì trong giai đoạn đầu tiên, người bệnh cần sự hỗ trợ, giúp đỡ của người thân để thay đổi tư thế nằm hoặc lăn trở bằng cách lăn sang bên lành, đặt tay không bị liệt vào tay liệt rồi gập gối và háng bên bị liệt lại, sau đó dùng tay lành kéo tay liệt sang phía đó và đẩy hông của người bệnh xoay về phía bên lành. Hoặc cũng có thể lăn sang bên liệt nhờ sử dụng việc nâng chân, tay lành lên, đưa về phía bị liệt rồi xoay thân người sang đó là được.

2.2. Hỗ trợ sinh hoạt hàng ngày

Hỗ trợ sinh hoạt hàng ngày được coi là một bài tập vật lý trị liệu quen thuộc và phổ biến với người bệnh tai biến. Người thân có thể hỗ trợ cho người bệnh biết tự làm các hoạt động, chăm sóc sức khỏe, vệ sinh cá nhân như thay quần áo thì sẽ cởi quần, áo theo thứ tự bên lành trước, bên liệt sau hoặc mặc quần áo thì áp dụng ngược lại là xỏ tay áo hay ống quần vào bên bị liệt trước, kéo lên rồi xỏ vào bên lành sau… Ngoài ra, người thân còn có thể giúp đỡ người bệnh một số hoạt động khác như đánh răng, tắm rửa, ăn uống, chải đầu…

2.3. Tập đứng và thăng bằng

Người bệnh tai biến nào cũng mong muốn đứng lên và đi lại như bình thường. Để người bệnh có thể làm được thì người thân cần tích cực hỗ trợ người bệnh  thực hiện bài tập tập đứng và thăng bằng. Đầu tiên nên cho người bệnh tập duỗi, gấp các bộ phận là khớp gối, khớp háng bên bị liệt rồi từ từ ngồi và đứng dậy. Nếu muốn tập đứng thăng bằng được thì người bệnh cần phải đứng thẳng trước, chia đều trọng lượng cho 2 chân rồi quay đầu lần lượt nhìn ra sau vai hai bên, thực hiện các động tác như nhẹ nhàng nghiêng người, vận động đưa hai tay sang phải, sang trái, lên đầu hoặc hướng lên trần nhà… Khi đã đứng vững thì người bệnh nên tập đi bộ thường xuyên, ít nhất 15 phút mỗi ngày để có thể sớm khôi phục việc đi đứng bình thường.

2.4. Tập đi bộ

Cách phục hồi cho người bệnh tai biến nhanh chóng, hiệu quả nhất chính là tự đứng rồi bước đi được. Khi đã đứng vững được thì người bệnh nên luyện tập đi bộ tối thiểu 15 phút mỗi ngày. Có thể trong thời gian đầu sẽ cần người nhà hỗ trợ, giúp đỡ hoặc tập đi với nạng. Sau thời gian tập luyện thường xuyên, kiên trì thì người bệnh có thể tiến bộ và tự đi được. Đây cũng được coi là một trong những cách điều trị tai biến mạch máu não cực kỳ hiệu quả.

2.5. Các bài tập người bệnh tự vận động

Các bài tập này sẽ giúp người bệnh sẽ dễ dàng di chuyển đồng thời đề phòng được các biến chứng teo khớp, cứng cơ, đó là:

• Đưa hai tay lên phía đầu: Để các ngón tay bên lành đan vào ngón tay bên liệt, đưa hai tay cùng duỗi thẳng về phía đầu, tiếp theo cố gắng đặt khuỷu tay ngang tai và hạ về vị trí cũ. Người bệnh nên luyện tập 10-15 lần/ngày.
• Nâng mông lên khỏi mặt giường: Người bệnh nên nằm ngửa rồi đặt hai tay dọc theo thân mình, hai chân đặt sát nhau, gấp lại, cố gắng nâng hông càng cao và lâu càng tốt. Có thể đếm số để biết ước chừng và làm đi làm lại khoảng 10 -12 lần.

2.6. Tập phục hồi các cơ bên liệt

Luyện tập các bài tập phục hồi cơ bên liệt thông thường sẽ cần dụng cụ tập cho người bệnh, nếu chưa có thì người bệnh có thể luyện theo cách sau:

• Tập tay: Bài tập tay cho người tai biến đơn giản nhất là duỗi hoặc gấp đi gấp lại cánh tay bên bị liệt, bật/tắt công tắc điện, mở hoặc đóng nắp, kéo ngăn tủ…
• Tập chân: Bắt chéo chân bên lành sang bên bị liệt rồi giữ tư thế trong khoảng 5-10 phút hoặc khi bộ phận chân liệt không còn run, giật thì dừng.
• Tập cổ: Đỡ bệnh nhân từ từ ngồi dậy nhẹ nhàng rồi tập ngoái cổ về phía 2 bên vai, phía sau hoặc cúi đầu, ngẩng lên…

2.7. Tập nói

Khoảng 20% người bệnh tai biến sẽ biến mất tiếng nói vì thế người thân hãy giúp đỡ, khuyến khích họ tập nói lại bằng những cách đơn giản như đọc bảng chữ cái, đếm số… rồi dần dần tăng lên độ khó hơn là mô tả đồ vật xung quanh, tập đọc đoạn văn ngắn hoặc dài.

3. Một số điều cần lưu ý khi phục hồi chức năng sau tai biến

• Loại bỏ nguy cơ gây tai biến: Nếu cảm thấy sức khỏe không ổn, có nguy cơ mắc một số bệnh là tiền thân của tai biến như huyết áp, tim mạch, tiểu đường, rối loạn nhịp tim… thì cần đi đến bệnh viện thăm khám, điều trị kịp thời để dứt điểm hoàn toàn.
• Việc phục hồi chức năng cần kiên trì và thường xuyên: Phục hồi sức khỏe hay chức năng là một hành trình gian truân, vất vả, người bệnh cần kiên trì, chịu khó và cả sự quyết tâm cao độ. Đồng thời người bệnh cũng cần sự hỗ trợ, động viên của người thân ở bên cạnh thì khả năng phục hồi sẽ cao.
• Vị trí đặt giường bệnh: Người thân nên kê giường của người bệnh ở nơi thoáng mát, sạch sẽ, vị trí phù hợp, thuận tiện cho cả người bệnh lẫn chăm sóc. Có thể sử dụng giường tre hoặc nên có đệm hơi hoặc đệm nước để đề phòng bệnh lở loét da.
• Quan sát bệnh nhân khi luyện tập: Khi người bệnh vận động, luyện tập thì người thân nên ở bên cạnh chú ý, quan sát để hỗ trợ, động viên kịp thời. Tuy nhiên chỉ khi cần thiết người nhà mới nên giúp đỡ còn lại để cho người bệnh tự giác, chủ động tập luyện nhiều hơn.
• Chú ý đến chế độ dinh dưỡng: Một trong những vấn đề cực kỳ quan trọng để giúp người bệnh phục hồi chức năng sau tai biến nhanh chóng chính là luôn đảm bảo đầy đủ thực đơn, chế độ dinh dưỡng. Nên cho người bệnh ăn thức ăn mềm, nhừ để dễ hấp thu và tiêu hóa. Nên chọn mua nguồn thực phẩm xanh sạch an toàn để bổ sung năng lượng và dưỡng chất thiết yếu cho người bệnh. Tuyệt đối tránh xa đồ ăn thức uống lên men, chiên rán, nhiều dầu mỡ hay các chất kích thích, thức uống có cồn, gas…

Áp dụng các bài tập phục hồi chức năng sau tai biến là rất cần thiết, hữu ích với người bệnh tai biến. Hãy lưu lại những chia sẻ từ nội dung này nhé.

>> Xem thêm:Những di chứng tai biến mạch máu não dễ gặp phải và cách phục hồi