Đau lưng dưới: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Tình trạng đau lưng dưới là vấn đề rất nhiều người đang gặp phải hiện nay. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều tỏ ra chủ quan và chỉ nghĩ rằng đây là do làm việc quá sức. Trên thực tế, hiện tượng này có thể là dấu hiệu của một số bệnh nguy hiểm. Vậy đau lưng dưới có thể là dấu hiệu của bệnh gì?

1. Đau lưng dưới là gì?

Đau lưng dưới có thể hiểu là tình trạng xuất hiện các cơn đau tại vùng thắt lưng và gần mông. Lúc đầu, cơn đau có thể âm ỉ rồi biến mất, tuy nhiên theo thời gian mức độ đau càng tăng lên và tái phát nhiều lần gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và công việc của người bệnh.

Phần lớn các cơn đau thắt lưng dữ dội là hệ quả của chấn thương tại hệ thống gân cơ, dây chằng, đốt sống, đĩa đệm,… Bên cạnh đó, đây cũng là dấu hiệu của sự thoái hóa xương khớp, khiến cột sống bị lão hóa và mất dần cấu trúc cũng như chức năng.

2. Phân loại đau vùng lưng dưới

Dựa vào nguyên nhân cũng như vị trí xuất hiện cơn đau, có 2 loại đau lưng dưới phổ biến đó là:

• Đau cơ học: Đây là cơn đau do các cơ, dây chằng, khớp hoặc cột sống bị chèn ép hoặc tổn thương.
• Đau rễ thần kinh: Nguồn gốc dẫn đến cơn đau lưng dưới này là một rễ thần kinh ở cột sống bị chèn ép hoặc bị viêm. Đau rễ thần kinh thường chỉ cảm nhận thấy ở một bên cơ thể và bắt đầu từ hạ bì xuống mông và chân.

Ngoài ra, có thể phân loại đau lưng dưới theo thời gian và mức độ đau, cụ thể:

• Đau lưng cấp tính: cơn đau kéo dài dưới 6 tuần.
• Đau lưng bán cấp: đau lưng kéo dài từ 6 – 12 tuần.
• Đau lưng mãn tính: cơn đau xảy ra liên tục trên 12 tuần, ảnh hưởng nghiêm trọng khả năng vận động của người bệnh.

3. Triệu chứng đau lưng dưới

Các cơn đau lưng dưới có thể xuất hiện đột ngột rồi tự hết hoặc dần dần trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Dưới đây là một số triệu chứng đau lưng dưới thường gặp:

• Xuất hiện cơn đau mỏi âm ỉ tại thắt lưng, sau đó lan xuống hông và mặt sau của đùi. Đôi khi di chuyển xuống cẳng chân hoặc bàn chân, kèm theo hiện tượng yếu, tê hoặc ngứa ran.
• Cơn đau nặng hơn mỗi khi thời tiết thay đổi, lúc mới ngủ dậy, khi thay đổi tư thế đột ngột, khi ngồi hoặc đứng lâu.
• Hạn chế vận động, các động tác xoay lưng sang bên trái hoặc phải, cúi người rất khó thực hiện.
• Các cơn đau kéo dài dai dẳng khiến người bệnh không thể sinh hoạt bình thường.

4. Nguyên nhân gây đau lưng dưới

Có rất nhiều nguyên nhân gây đau lưng dưới, có thể do tác động cơ học hoặc do các bệnh lý. Cụ thể:

Chấn thương

Một trong những nguyên nhân chính gây đau lưng dưới là do các cơ, dây chằng, đốt sống lưng bị chấn thương trong quá trình luyện tập thể thao, lao động, di chuyển hàng ngày. Nghiêm trọng hơn, nếu cột sống bị va đập mạnh có thể gây rách đĩa đệm, dẫn tới đau lưng và đau thần kinh tọa.

Vẹo cột sống hoặc gù lưng

Vẹo cột sống hay gù lưng đều làm mất độ cong tự nhiên của cột sống. Về lâu dài, khi các đốt sống bị lệch, nghiêng có thể gây rách đĩa đệm và gây ra những cơn đau thắt lưng âm ỉ hoặc dữ dội.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường xảy ra ở các đốt sống L4, L5 hoặc S1. Đây là bệnh lý gây ra do tình trạng lớp nhân nhầy ở đĩa đệm tràn ra bên ngoài, chèn ép lên các dây thần kinh, gây ra các cơn đau ở vùng lưng dưới và có nguy cơ lan rộng xuống chân nếu tình trạng trên chuyển biến xấu. Thoát vị đĩa đệm lưng xảy ra cả ở người cao tuổi và ở người trẻ tuổi.

Thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống là tình trạng cột sống bị mất dần cấu trúc và suy giảm chức năng vốn có. Thực tế, thoái hóa cột sống không chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà còn có thể xuất hiện ở người trẻ do thói quen xấu trong lao động và sinh hoạt.

Ngoài các cơn đau xuất hiện ở vùng lưng dưới, người bệnh có thể cảm nhận cơn đau lan dọc theo cột sống. Mức độ đau sẽ tăng lên khi thực hiện động tác cúi người, vặn mình, bê vật nặng, đứng hoặc ngồi quá lâu.

Hẹp ống sống

Hẹp ống sống là tình trạng thu hẹp không gian trong ống sống, từ đó gây áp lực lên các rễ dây thần kinh. Bệnh chủ yếu phổ biến ở người từ 60 tuổi trở lên với những triệu chứng đau nhức ở nhiều vị trí như lưng dưới, chân và vai.

Viêm cột sống dính khớp

Viêm cột sống dính khớp là hiện tượng viêm xảy ra ở mối nối giữa các đốt của cột sống lưng, hoặc giữa cột sống và xương chậu. Đôi khi cũng xảy ra ở các vị trí khớp khác như khớp cổ tay, cổ chân, khớp cổ… Những triệu chứng của bệnh thường bắt đầu rất sớm, ở cuối giai đoạn vị thành niên hoặc đầu giai đoạn trưởng thành. Bệnh sẽ tiến triển âm thầm theo thời gian cùng với đó bạn sẽ thấy cảm giác đau nhức ở thắt lưng tăng dần lên, các khe khớp cột sống dần dần bị thu hẹp lại.

Viêm thân sống đĩa đệm cột sống thắt lưng

Viêm thân sống đĩa đệm là tình trạng nhiễm trùng ở tấm đệm gây tổn thương tới đĩa đệm và đốt sống. Bệnh có thể xảy ra do tự phát hoặc sau khi thực hiện phẫu thuật thân sống đĩa đệm. Người bệnh thường có biểu hiện đau vùng lưng dưới vào ban đêm, kèm dấu hiệu nhiễm trùng như sốt cao lạnh run, mệt mỏi nhiều. Khi xét nghiệm máu thấy bạch cầu tăng cao và tình trạng viêm trong máu gia tăng.

Đau lưng dưới do nguyên nhân ung thư

Đau lưng dưới là bệnh gì? Nó có thể liên quan đến các bệnh ung thư gần khu vực đó, chẳng hạn như: ung thư cột sống, ung thư phổi di căn sang cột sống, đa u tủy xương,…

Các bệnh lý không liên quan xương khớp

Ngoài những nguyên nhân trên, đau lưng dưới còn có thể xảy ra do một bệnh lý khác như:

• Viêm tụy.
• Bệnh lý phụ khoa.
• Bệnh về thận.
• Nhiễm trùng.

5. Yếu tố nguy cơ mắc bệnh đau lưng dưới

Các yếu tố nguy cơ của đau lưng dưới bao gồm:

• Những người mắc các bệnh lý nguyên nhân gây đau lưng dưới.
• Người làm các công việc lao động chân tay, hoặc nhân viên văn phòng phải ngồi lâu, ngồi sai tư thế trong thời gian dài.
• Người có lối sống ít vận động.
• Phụ nữ mang thai, phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh, người cao tuổi.
• Người hút thuốc lá.
• Căng thẳng, lo lắng, rối loạn tâm trạng cũng có khả năng dẫn tới đau lưng.

6. Biến chứng nếu không trị dứt điểm đau lưng dưới

Nếu không được điều trị kịp thời, đau lưng dưới sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như khả năng vận động của người bệnh.

Đặc biệt nếu cơn đau do chèn ép tủy sống sẽ gây ra chứng yếu liệt chân tay, giảm cảm giác, không tự chủ cầm nắm, liệt. Do đó, khi thấy biểu hiện đau lưng dưới kèm những biểu hiện trên, cần đến bệnh viện thăm khám và điều trị sớm.

Với những trường hợp đau lưng dưới cấp tính, nếu không được điều trị đúng cách sẽ có nguy cơ cao chuyển thành mạn tính. Cơn đau có xu hướng kéo dài dai dẳng, mức độ đau tăng dần theo thời gian, gây hạn chế vận động, làm giảm chất lượng cuộc sống, quá trình điều trị khó khăn và tốn kém hơn. Khi phát hiện bệnh trễ, việc điều trị cũng trở nên khó khăn hơn nhiều.

7. Phương pháp chẩn đoán bệnh đau thắt lưng dưới

Trước khi bắt đầu các bước xét nghiệm cơ bản, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh cung cấp thông tin liên quan đến các triệu chứng và tiền sử bệnh như chấn thương, va đập,… Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm khác để chẩn đoán đau thắt lưng, bao gồm:

• Xét nghiệm máu: đánh giá tình trạng viêm trong cơ thể khi nghi ngờ đau lưng dưới do nguyên nhân viêm, nhiễm trùng hoặc ung thư.
• Chụp X-quang: giúp chẩn đoán sự bất thường ở vùng cột sống thắt lưng như tình trạng thoái hóa cột sống, gai xương, hẹp đốt sống, gãy xương, trượt đốt sống,…
• Chụp cộng hưởng từ (chụp MRI): phương pháp có độ chính xác cao, giúp phát hiện những bất thường ở mô mềm như hệ thống cơ, dây chằng, đĩa đệm. Chụp MRI được thực hiện khi nghi ngờ nguyên nhân gây đau lưng dưới do nhiễm trùng, ung thư,…
• Chụp CT: kết quả chụp CT sẽ cho phép bác sĩ thấy rõ tình trạng các xương đốt sống từ nhiều góc độ khác nhau, nhờ đó phát hiện nhanh các tổn thương bên trong xương cột sống.
• Đo điện cơ (EMG): phương pháp này giúp đo xung điện do các dây thần kinh tạo ra, qua đó phát hiện tình trạng chèn ép dây thần kinh trong các trường hợp thoát vị đĩa đệm hay hẹp ống sống.
• Đo mật độ xương: giúp đánh giá mật độ xương của người bệnh khi nghi ngờ nguyên nhân gây đau lưng dưới do loãng xương.

8. Điều trị đau lưng dưới như thế nào?

Hiện này, phương pháp điều trị đau lưng dưới chủ yếu vẫn là kết hợp sử dụng thuốc kết hợp với vật lý trị liệu và chăm sóc tại nhà.

8.1. Chăm sóc tại nhà

Các phương pháp chăm sóc tại nhà nên được thực hiện ngay sau khi xuất hiện cơn đau. Nếu sau 72 giờ cơn đau không thuyên giảm người bệnh nên đi thăm khám càng sớm càng tốt.

• Nghỉ ngơi hợp lý, tạm ngừng những hoạt động thể chất mạnh trong một vài ngày. Tuy nhiên không nên chỉ nằm tại giường mà vẫn nên duy trì các hoạt động nhẹ nhàng ở mức chịu được.
• Có thể áp dụng các biện pháp chườm nóng, chườm lạnh tại vị trí lưng bị đau để thấy dễ chịu hơn.
• Có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen hoặc acetaminophen.
• Thay đổi tư thế nằm thoải mái để giúp giảm đau và ngủ ngon hơn.
• Tắm nước ấm hoặc massage nhẹ nhàng để cải thiện tình trạng căng cứng cơ ở lưng.

8.2. Dùng thuốc

Nếu tình trạng đau lưng dưới không được cải thiện khi nghỉ ngơi và áp dụng cách chăm sóc tại nhà, người bệnh cần đi thăm khám và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ như:

• Thuốc giảm đau thông thường: paracetamol
• Thuốc giảm đau có chứa tramadol: ultracet
• Thuốc giảm đau kháng viêm NSAIDs
• Thuốc giảm đau thần kinh khi có biểu hiện chèn ép rễ thần kinh: pregabalin, gabapentin
• Thuốc giãn cơ khi có dấu hiệu căng cứng cơ: eperisone

8.3. Vật lý trị liệu

Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện các biện pháp vật lý trị liệu như siêu âm, sóng ngắn, chiếu laser, kích thích điện,… để cắt giảm đau. Khi các cơn đau đã thuyên giảm, người bệnh thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ vùng lưng, bụng. Duy trì tập luyện thường xuyên, ngay cả khi hết đau lưng để ngăn ngừa cơn đau tái phát.

8.4. Phẫu thuật đau lưng

Đối với trường hợp đau lưng nghiêm trọng, việc áp dụng các phương pháp nội khoa không mang lại hiệu quả thì bác sĩ có thể chỉ định người bệnh can thiệp phẫu thuật.

Một số trường hợp cần phẫu thuật như thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, lệch đốt sống, phẫu thuật bơm xi măng trong điều trị xẹp đốt sống…

9. Biện pháp phòng ngừa đau lưng dưới

Để ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm của đau lưng dưới, người bệnh cần lưu ý một số điểm sau:

• Tập thể dục đều đặn: Đây là biện pháp giúp cải thiện tình trạng đau lưng nhanh chóng mà người bệnh có thể áp dụng ngay. Người bệnh nên lựa chọn hình thức tập luyện phù hợp thể trạng của mình. Các bài tập giúp phòng tránh đau lưng hiệu quả như: bơi lội, yoga, dưỡng sinh…
• Làm việc, nghỉ ngơi đúng tư thế: Khi ngồi lâu nên đứng dậy, đi lại giúp thư giãn xương khớp. Không nên vận động mạnh, tránh mang vác nặng, thay đổi tư thế đột ngột…
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Người bệnh cần bổ sung nhiều rau xanh và các thực phẩm giàu canxi như: tôm, cua, sữa… Bên cạnh đó, hạn chế những đồ ăn khiến tình trạng bệnh nặng hơn như: đồ ngọt, nước có ga, chất béo…
• Duy trì cân nặng ổn định, giúp giảm áp lực lên cột sống, từ đó cải thiện tình trạng đau lưng.
• Hạn chế những yếu tố làm tăng nguy cơ đau lưng như: hút thuốc lá, uống rượu bia, lo lắng, trầm cảm…

Để cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho xương, giúp xương chắc khỏe phòng tránh tình trạng đau lưng dưới, đau cột sống thắt lưng, người bệnh có thể sử dụng các sản phẩm tốt cho xương chứa bộ 3 dưỡng chất Canxi, Vitamin D3 và MK7. Canxi nano với kích thước siêu nhỏ sẽ dễ dàng thẩm thấu vào mạch máu, giúp xương hấp thụ tốt hơn. Đồng thời giảm các tác dụng phụ do canxi gây ra như táo bón, sỏi thận, rối loạn tiêu hóa…Vitamin D3 giúp xương chắc khỏe, đồng thời hỗ trợ tăng lượng hấp thu canxi từ thành ruột non vào máu. MK7 chính là vitamin K2 duy nhất có nguồn gốc chủ yếu từ đậu tương lên men (Natto) của Nhật Bản. Trong khi vitamin D3 giúp chuyển canxi vào máu thì MK7 sẽ giúp đưa canxi từ máu vào tận xương.

Đau lưng dưới kéo đến khiến mọi vận động của người bệnh trở nên khó khăn hơn, cuộc sống sinh hoạt bị ảnh hưởng rất nhiều. Do đó, bạn hãy chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa và đi thăm khám ngay nếu cơn đau xuất hiện.

Bài viết liên quan: Đau lưng bên trái: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý