Huyết khối động mạch do xơ vữa: Phòng và điều trị hiệu quả

Huyết khối động mạch rất nghiêm trọng vì có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Nguyên nhân chủ yếu của huyết khối động mạch là xơ vữa động mạch do đó việc nhận biết và điều trị sớm, cũng như thay đổi lối sống lành mạnh, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát căn bệnh này.

1. Huyết khối động mạch do xơ vữa là gì?

Huyết khối động mạch là hiện tượng xảy ra khi cục máu đông hình thành trong các động mạch, các mạch máu mang máu giàu oxy và dưỡng chất từ tim đến các cơ quan khác. Giống như huyết khối tĩnh mạch sâu, huyết khối động mạch chủ ảnh hưởng đến động mạch thay vì tĩnh mạch. Động mạch thường lớn hơn và mang lưu lượng máu nhiều hơn.

Bệnh lý này do xơ vữa động mạch gây ra. Các mảng xơ vữa này chủ yếu bao gồm chất béo dư thừa, canxi và các sản phẩm chuyển hóa tại chỗ của nội mạch. Khi các mảng xơ vữa phát triển, chúng làm thu hẹp lumen của động mạch. Dưới áp suất của dòng máu cao, các mảng xơ vữa này có thể bong ra, cuốn theo dòng máu và hình thành huyết khối động mạch do xơ vữa. Bệnh có thể dẫn đến các nguy hiểm ảnh hưởng đến tính mạng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ khi làm tắc nghẽn các mạch máu cung cấp máu cho tim như động mạch vành hoặc các mạch máu não.

2. Triệu chứng của huyết khối động mạch do xơ vữa

Tùy thuộc vào vị trí của cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu mà triệu chứng của huyết khối động mạch do xơ vữa thay đổi và thường thấy là:

• Đau ở một chân
• Đau cách hồi khi đi lại
• Sưng ở chân hoặc tay
• Tức ngực
• Tê và yếu ở một bên của cơ thể
• Thay đổi tri giác

Nếu cục máu đông không hoàn toàn tắc nghẽn mạch máu hoặc nếu vùng bị tắc nghẽn có tuần hoàn bàng hệ cung cấp máu thay thế thì người bệnh có thể sẽ không thấy triệu chứng nào do huyết khối động mạch. Tuy nhiên người bệnh vẫn có nguy cơ tắc mạch do huyết khối động mạch tại bất kỳ vị trí nào trong tương lai.

Huyết khối động mạch do xơ vữa có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm phải kể đến. Đầu tiên là nhồi máu cơ tim với các triệu chứng như đau tức ngực, lan lên hàm, lưng hoặc cổ, khó thở, choáng váng và trụy mạch. Tiếp đến có thể đột quỵ nhồi máu não với các triệu chứng như tê liệt một bên cơ thể khó khăn khi đi lại, mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn ở một bên mắt, nói lắp, méo miệng và nhìn đôi.

3. Yếu tố nguy cơ mắc huyết khối động mạch

Ngoài các nguyên nhân gây huyết khối động mạch do xơ vữa kể trên thì còn có các yếu tố khiến cho một người có nguy cơ mắc bệnh huyết khối động mạch cao hơn so với những người không có yếu tố nguy cơ này.

• Hút thuốc lá
• Bệnh đái tháo đường
• Huyết áp cao
• Cholesterol cao
• Béo phì
• Chế độ ăn uống mất cân bằng
• Tiền sử gia đình
• Lối sống thụ động
• Người lớn tuổi

4. Chẩn đoán huyết khối động mạch do xơ vữa

Bác sĩ sẽ thăm khám và hỏi về tiền sử bệnh lý, các dấu hiệu người bệnh gặp phải. Thông qua thăm khám, bác sĩ sẽ có thể phân tích các triệu chứng. Nếu nghi ngờ có cơn đau tim, bác sĩ có thể sẽ đề nghị làm xét nghiệm troponin. Để xác định vị trí và mức độ nghiêm trọng của huyết khối động mạch do xơ vữa, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thường được chỉ định. Đầu tiên là siêu âm Doppler mạch máu. Kỹ thuật này sử dụng sóng âm thanh để đánh giá lưu lượng máu và phát hiện ra những thay đổi bất thường trong âm thanh doppler do sự hiện diện của cục máu đông. Sau đó có thể áp dụng điện tâm đồ (ECG) có vai trò hỗ trợ trong chẩn đoán. ECG ghi lại hoạt động điện của tim, giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường về nhịp tim và lưu lượng máu, từ đó cảnh báo nguy cơ thiếu máu cơ tim do tắc nghẽn động mạch do cục máu đông. Một số trường hợp các phương pháp chẩn đoán hình ảnh xâm lấn hơn có thể được áp dụng, bao gồm chụp động mạch xóa nền (DSA). Kỹ thuật này sử dụng tia X và thuốc cản quang để tạo ra hình ảnh chi tiết về lòng động mạch, giúp xác định vị trí chính xác và mức độ tắc nghẽn do cục máu đông gây ra.

5. Điều trị huyết khối động mạch

5.1. Thuốc tiêu sợi huyết

Thuốc tiêu sợi huyết sẽ làm loãng máu để giúp tan cục máu đông và chỉ thường được áp dụng khi huyết khối động mạch do xơ vữa gây tắc nghẽn động mạch cấp tính để kịp thời tái thông máu và giảm nguy cơ hoại tử cơ quan đích.

Thuốc tiêu sợi huyết có thể tan cục máu đông nhanh chóng nên cũng có thể gây chảy máu nguy hiểm. Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định duy trì bằng các thuốc chống đông máu, giúp ngăn ngừa khả năng hình thành cục máu đông mới trong tương lai. Trong trường hợp xơ vữa động mạch gây ra huyết khối dẫn đến đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim, người bệnh có thể phải điều trị suốt đời.

5.2. Thủ thuật can thiệp

Các phương pháp thủ thuật hoặc phẫu thuật để điều trị huyết khối động mạch gây tắc nghẽn động mạch vành bao gồm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành và nong mạch bằng bóng kết hợp đặt stent. Trong đó:

• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: Bác sĩ sẽ sử dụng một mạch máu từ một phần khác của cơ thể để tạo cầu nối qua đoạn động mạch bị tắc nghẽn.
• Thủ thuật nong mạch bằng bóng kết hợp đặt stent: Bác sĩ tiếp cận qua một đường rạch da nhỏ và thực hiện quy trình bằng các dụng cụ nội mạch qua da.

Ngoài ra, phẫu thuật bóc tách nội mạc động mạch cảnh có thể được xem xét trong các trường hợp người bệnh bị đột quỵ do huyết khối động mạch từ động mạch cảnh.

5.3. Thay đổi lối sống

Nguyên nhân gây huyết khối động mạch là do xơ vữa động mạch. Nên có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nhờ những thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, kiểm soát huyết áp tốt, điều chỉnh đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường, điều trị rối loạn lipid máu và tăng cường hoạt động thể lực…

Bên cạnh đó người bệnh cần lưu ý là tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ, nếu thấy thay đổi bất thường cần báo với bác sĩ ngay. Đồng thời để hỗ trợ điều trị và phòng bệnh tim mạch, mạch máu từ sớm thì có thể bổ sung thêm Omega-3. Nên chọn Omega 3 có hàm lượng EPA và DHA cao, sử dụng nguyên liệu tinh chế nhập khẩu trực tiếp từ Na Uy. Omega-3 sẽ giúp giảm mảng bám trong lòng mạch và giúp mạch máu khỏe mạnh. Theo các nghiên cứu thì Omega-3 chứa EPA và DHA cao sẽ giúp giảm hình thành các mảng xơ vữa động mạch. Cùng với omega-3 thì người bệnh nên dùng thêm sản phẩm giúp tăng cường lưu thông máu nhờ có chứa các thành phần là các vitamin nhóm B (B1, B2, B6), Chondroitin, Cao Blueberry, Ginkgo Biloba. Viên uống được chuyên gia khuyên dùng giúp ngăn ngừa nguy cơ bị tai biến mạch máu não, bệnh mạch vành,…

Huyết khối động mạch do xơ vữa là một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như đau tim và đột quỵ. Do đó việc nắm được các dấu hiệu, triệu chứng cũng như mức độ nguy hiểm của bệnh sẽ giúp biết ngăn ngừa và kiểm soát căn bệnh này từ sớm.