Mất cân bằng nội tiết tố: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Nếu chị em đang mất cân bằng nội tiết tố thì có thể tham khảo nội dung bài viết dưới đây. Hi vọng những thông tin này sẽ hữu ích với chị em giúp cải thiện tình trạng này hiệu quả và an toàn. 

1. Mất cân bằng nội tiết tố là gì?

Mất cân bằng nội tiết tố là tình trạng cơ thể có quá nhiều hay quá ít một hay nhiều loại hormone. Hormone được sản xuất bởi các tuyến trong hệ thống nội tiết và đi vào dòng máu đến các mô và cơ quan có vai trò điều chỉnh hầu hết các quá trình chính diễn ra trong cơ thể. Nên khi cơ thể mất cân bằng nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến một loạt các chức năng của cơ thể. Chị em phụ nữ có thể mất cân bằng hai nội tiết tố là estrogen và progesterone, đàn ông có nhiều khả năng mất cân bằng về testosterone.

2. Nguyên nhân gây mất cân bằng nội tiết tố ở phụ nữ

Chị em thường mất cân bằng nội tiết tố ở những thời điểm nhất định như đến chu kỳ kinh nguyệt, tuổi dậy thì, giai đoạn mang thai, giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh. Ngoài ra thì các thói quen sinh hoạt, bệnh lý, điều kiện môi trường cũng gây mất cân bằng nội tiết tố nữ, cụ thể là:

• Chế độ ăn uống không lành mạnh
• Căng thẳng nhiều gây stress
• Cơ thể tích tụ nhiều mỡ
• Tuyến yên có khối u
• Bệnh tiểu đường
• Hội chứng Prader-Willi (bệnh rối loạn hiếm gặp sau khi sinh, thường xuyên có cảm giác đói, dấu hiệu này bắt đầu vào khoảng 2 tuổi trở lên)
• Viêm tụy do di truyền
• Tuyến nội tiết tổn thương
• Nhiễm trùng nặng
• Độc tố, chất gây ô nhiễm, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu
• Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng
• Thuốc ngừa thai, thuốc thay thế nội tiết tố
• Lạm dụng thuốc steroid đồng hóa (tăng protein trong các tế bào, kích thích sự phát triển cơ bắp).
• Chỉ có một nhiễm sắc thể X hoạt động (hội chứng Turner gây dị tật tim, buồng trứng).
• Tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc hoạt động không hiệu quả.
• Phytoestrogen, estrogen từ các loại thực phẩm như: đậu nành (estrogen nạp vào cơ thể quá nhiều cũng dễ gây ung thư vú, ung thư buồng trứng, vô sinh, rối loạn tự miễn dịch).
• Nồng độ glucagon cao (dẫn đến các triệu chứng giống bệnh tiểu đường).
• Nồng độ insulin trong cơ thể cao.
• Quá nhiều hoặc quá ít hormone tuyến cận giáp để cân bằng lượng canxi trong máu).
• Các khối u hoặc u nang lành tính nhưng cũng ảnh hưởng các tuyến nội tiết.
• Ung thư.
• Hóa trị hoặc xạ trị.
• Các nốt tuyến giáp đơn độc (không gây tử vong, bao gồm dấu hiệu ung thư vòm họng).
• Nồng độ hormone cortisol cao.
• Quá ít hormone cortisol, aldosterone (bệnh Addison có nhiều triệu chứng mất cân bằng nội tiết tố nữ như: mệt mỏi, rối loạn chức năng tình dục).
• Thiếu i-ốt.
• Chán ăn.
• Thuốc.
• Ung thư buồng trứng, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), mãn kinh sớm, thuốc thay thế hormone, thuốc ngừa thai, suy buồng trứng sớm (POI – xảy ra khi buồng trứng nữ ngừng hoạt động bình thường trước 40 tuổi khiến cơ thể không sản xuất lượng hormone estrogen bình thường hoặc giải phóng trứng thường xuyên dễ dẫn đến vô sinh).

3. Triệu chứng mất cân bằng nội tiết tố

Chị em có thể nhận biết tình trạng mất cân bằng nội tiết tố qua các dấu hiệu sau:

• Chu kỳ kinh nguyệt không đều
• Rối loạn giấc ngủ
• Mụn trứng cá mãn tính
• Suy nghĩ không rõ ràng
• Vấn đề về bụng
• Mệt mỏi liên tục
• Tâm trạng thất thường và trầm cảm
• Thèm ăn và tăng cân
• Nhức đầu
• Khô âm đạo
• Giảm ham muốn tình dục
• Thay đổi ở vú

4. Mất cân bằng nội tiết có nguy hiểm không?

Tình trạng mất cân bằng nội tiết tố nếu không được điều trị sẽ gây nguy hiểm đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của bạn dù là nam hay nữ. Nội tiết tố giúp kiểm soát, điều chỉnh hoạt động của các cơ quan, tế bào trong cơ thể. Nên khi thiếu hụt nội tiết tố cũng ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng như nồng độ insulin trong cơ thể thấp dẫn đến bệnh tiểu đường gây mất cân bằng lượng đường huyết, hormone DHEA thấp cũng gây trầm cảm, căng thẳng, nồng độ hormone cortisol tăng hoặc giảm do lo lắng, căng thẳng mạn tính. Đặc biệt, có 4 loại hormone tác động trực tiếp lớn hơn đến sức khỏe tinh thần, não bộ là:

• Estrogen: Hormone này giúp điều chỉnh tâm trạng, sự tăng trưởng, phát triển, hệ thống sinh sản nữ, đồng thời cũng ảnh hưởng đến hệ nội tiết, xương, mỡ, tim mạch.
• Progesterone: Hormone này cải thiện lo lắng, căng thẳng.
• Testosterone: Hormone có tác dụng điều hòa tâm trạng, sức mạnh, chức năng tình dục (nồng độ testosterone thấp cũng gây giảm ham muốn tình dục).
• Tuyến giáp: Cơ quan điều chỉnh năng lượng cho cơ thể.

5. Chẩn đoán mất cân bằng nội tiết

Rối loạn nội tiết dẫn đến các triệu chứng khác nhau và một số triệu chứng rối loạn nội tiết tố dễ nhầm lẫn với dấu hiệu của một vài bệnh lý khác. Nên bác sĩ thường yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm sau để chẩn đoán tình trạng mất cân bằng nội tiết tố:

• Xét nghiệm đánh giá lượng hormone trong nước tiểu hoặc trong máu, để xác định lượng hormone tăng hay giảm. Tuỳ theo loại hormone, thời điểm lấy xét nghiệm rất quan trọng, tránh làm sai lệch kết quả.
• Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ sẽ được thực hiện khi có bất thường về hormone, trong một số trường hợp các tuyến nội tiết không phát hiện bất thường về hình ảnh nhưng lượng hormone tiết ra lại rối loạn nhiều. 

6. Điều trị mất cân bằng nội tiết

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây mất cân bằng nội tiết tố mà bác sĩ sẽ áp dụng những phương pháp điều trị khác nhau. Cụ thể là:

• Nếu người bệnh có nồng độ hormone thấp hơn bình thường, bác sĩ sẽ chỉ định dùng liệu pháp thay thế hormone. Tùy vào loại hormone nào bị thiếu hụt mà bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc uống dạng viên hoặc thuốc tiêm.
• Nếu người bệnh có nồng độ hormone cao hơn bình thường thì phương pháp điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Các phương pháp điều trị gồm có dùng thuốc, phẫu thuật, xạ trị hoặc kết hợp các phương pháp để cải thiện tình trạng bệnh.
• Nếu u tiết prolactin (khối u lành tính, không phải ung thư) gây thừa hormone prolactin, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để thu nhỏ khối u hoặc phẫu thuật để loại bỏ.
  Đồng thời với điều trị của bác sĩ thì người bệnh cũng cần thay đổi lối sống để cân bằng nội tiết tố như hư giãn để kiểm soát mức độ căng thẳng, tập thể dục thường xuyên để tăng sức đề kháng, bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

7. Cách phòng tránh mất cân bằng nội tiết tố

Tuy không thể ngừa được tình trạng mất cân bằng nội tiết tố nhưng bạn có thể giúp cho nội tiết tố khỏe, cân bằng hơn nhờ các thói quen sau đây:

• Bạn nên duy trì cân nặng hợp lý.
• Nên có chế độ ăn uống khoa học như ăn nhiều chất xơ, chất béo lành mạnh (dầu dừa, các loại cá béo là cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá mòi…), nên hạn chế  ăn thực phẩm chứa nhiều đường.
• Tránh ăn quá nhiều để không bị thừa cân.
• Uống đủ nước và nên uống trà xanh.
• Thường xuyên tập thể dục thể thao để tăng cường sức đề kháng.
• Tránh căng thẳng, stress để giảm nguy cơ rối loạn nội tiết tố.
• Ngủ đủ giấc và ngủ sớm để tuyến yên có thể hoạt động tốt vào thời gian giấc ngủ ban đêm.
• Không hút thuốc lá.
• Tránh ánh sáng xanh vào ban đêm từ các thiết bị công nghệ như điện thoại di động, màn hình máy tính sẽ làm gián đoạn giấc ngủ. Cơ thể phản ứng với ánh sáng xanh như ánh sáng ban ngày, điều chỉnh các hormone để đáp ứng. Việc tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo vào buổi tối khiến ức chế hormone melatonin gây ảnh hưởng đến nhiều chức năng trong cơ thể. Tránh ánh sáng xanh giúp điều chỉnh hormone, khôi phục nhịp sinh học tự nhiên sau giấc ngủ ngon hơn.
• Thường xuyên đến bác sĩ khám, kiểm soát các bệnh nền nếu có. 

Ngoài ra chị em phụ nữ trong độ tuổi suy giảm nội tiết tố nữ estrogen thì có thể chọn phòng và hỗ trợ điều trị bằng viên uống có chứa EstroG-100. Đây là viên uống được chiết xuất từ thảo dược quý là Đương quy, Tục đoạn, Cách sơn tiêu. Các thảo dược đã được dùng trong thuốc dân gian lâu đời tại Hàn Quốc và Trung Quốc, đã được FDA Mỹ, Hàn Quốc, Canada công nhận là an toàn, cho tác dụng mạnh gấp 3 lần estrogen thảo dược thông thường mà còn rất an toàn, không làm tăng cân, không gây khối u, không gây tác dụng kể cả khi sử dụng lâu dài. Cùng với estrogen thì viên uống còn có Progesterone và Testosterone sẽ mang lại hiệu quả đồng bộ. Các tiền nội tiết tố sẽ được cơ thể tự hấp thu và tổng hợp theo nhu cầu thực nên không gây tác dụng phụ như các loại thuốc nội tiết tố, không gây ung thư, không gây ảnh hưởng đến chất lượng sữa cũng như sức khỏe của mẹ. Chị em có thể sử dụng tiện lợi, an toàn mà không cần bác sĩ kê đơn. 

Mất cân bằng nội tiết tố xảy ra với bất cứ ai cũng đều ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống, vì thế hãy có thói quen sống tích cực, điều độ để hạn chế tình trạng mất cân bằng này nhé. 

Nguồn tham khảo:

[1]. Hormonal Imbalance. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22673-hormonal-imbalance

[2]. HORMONAL IMBALANCE. https://www.baptisthealth.com/care-services/conditions-treatments/hormonal-imbalance

[3]. The Dangers of Untreated Hormone Imbalance. https://chapelhillgynecology.com/untreated-hormone-imbalance/