Mất ngủ về đêm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Mất ngủ đêm khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy, điều này ảnh hưởng đến khả năng hoạt động trong ngày, làm thiếu hụt năng lượng, giảm hiệu suất làm việc cũng như chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ mất ngủ đêm là bệnh gì, nguyên nhân gây ra mất ngủ đêm, triệu chứng mất ngủ về đêm ra sao, đối tượng nào có nguy cơ mắc phải,… sẽ giúp bạn chủ động nhận biết và điều trị kịp thời, cải thiện chất lượng giấc ngủ hàng đêm của mình.

1. Mất ngủ đêm là bệnh gì?

Mất ngủ đêm là tình trạng rối loạn giấc ngủ với nhiều dạng khác nhau như khó đi vào giấc ngủ vào mỗi tối, ngủ chập chờn không sâu giấc, thức giấc nửa đêm hoặc dậy từ rất sớm. Giấc ngủ đêm cũng không kéo dài 6 – 8 tiếng như bình thường mà chỉ rơi vào khoảng 3 – 4 tiếng là tỉnh giấc. Người bị mất ngủ đêm thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải sau khi thức dậy, thường xuyên buồn ngủ nhưng lại không thể ngủ được, làm ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống.

2. Nguyên nhân gây mất ngủ ban đêm

Mất ngủ đêm thường do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó có một số nguyên nhân thường gặp nhất bao gồm:

2.1. Áp lực, căng thẳng kéo dài

Áp lực trong học tập, công việc, gia đình và xã hội. Căng thẳng kéo dài buộc bộ não phải hoạt động liên tục và hệ thần kinh trung ương luôn cảm thấy hưng phấn khiến cho giấc ngủ trở nên khó khăn hơn. Chính là nguyên nhân gây ra tình trạng mất ngủ đêm.

2.2. Ảnh hưởng bởi tuổi tác

Tuổi tác cũng chính là nguyên nhân gây mất ngủ đêm, đặc biệt gặp ở những người cao tuổi, trên 60 tuổi. Tuổi tác càng cao sẽ khiến cho khả năng tiết ra hormone tăng trưởng HGH bị hạn chế, làm cho giấc ngủ người cao tuổi bị ảnh hưởng xấu đi, gây nên tình trạng mất ngủ kéo dài.

2.3. Thay đổi nội tiết tố

Phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc đang trong giai đoạn mang thai, sau sinh, nội tiết tố bị thay đổi ảnh hưởng đến giấc ngủ đêm. Rối loạn nội tiết có thể gây ra rất nhiều các ảnh hưởng về sức khỏe như đau khớp, bốc hỏa, căng thẳng, lo âu,… Đó cũng chính là nguyên nhân khiến cho phụ nữ dễ bị mất ngủ.

2.4. Thói quen ngủ không lành mạnh

Những thói quen không lành mạnh cũng ảnh hưởng đến giấc ngủ đêm như thường xuyên thức khuya, ngủ không đủ giấc, sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ, vận động quá mức gần thời gian đi ngủ, sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê,… trước khi đi ngủ, không gian ngủ ồn ào, phòng ngủ không thoải mái, ăn quá no hoặc dung nạp các món ăn khó tiêu trước khi đi ngủ,…

2.5. Mắc một số bệnh lý

Mất ngủ đêm cũng do một số bệnh lý gây ra như cao huyết áp, tim mạch, trào ngược dạ dày, hen suyễn. Cao huyết áp, nóng trong người khiến bạn toát mồ hôi, các bệnh lý tim mạch, dạ dày cũng gây ra chứng khó chịu, hen suyễn khiến khó thở khiến bạn mất ngủ đêm.

3. Triệu chứng mất ngủ về đêm

Mất ngủ về đêm thường biểu hiện qua một số dấu hiệu đặc trưng sau:

• Nằm trằn trọc, khó đi vào giấc ngủ ban đêm, thao thức mãi mà không ngủ được.
• Giấc ngủ không sâu, chập chờn, đứt đoạn, không sâu giấc.
• Thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm và khó đi ngủ lại khi đã tỉnh giấc.
• Tỉnh dậy sớm vào buổi sáng và cảm thấy mệt mỏi.
• Cảm giác như chưa được ngủ, thèm ngủ.
• Tâm trạng thay đổi hay cáu gắt, lo âu hoặc buồn chán.
• Kém tập trung, suy giảm trí nhớ.

4. Ai thường bị mất ngủ đêm?

Mất ngủ đêm có thể xảy ra ở mọi đối tượng, nhưng những đối tượng sau đây thường có nguy cơ mất ngủ cao hơn:

• Phụ nữ trong giai đoạn kinh nguyệt, giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh, mang thai. 
• Người cao tuổi hoặc người gặp các vấn đề sức khỏe, rối loạn sức khỏe tâm thần.
• Người trẻ tuổi thường xuyên bị căng thẳng, áp lực, thay đổi lịch trình làm việc.

5. Tác hại của khó ngủ khi về đêm

Giấc ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Vì thế, nếu tình trạng mất ngủ về đêm kéo dài và không được khắc phục sẽ gây ra rất nhiều tác hại:

5.1. Đối với sức khỏe

• Tăng nguy cơ đột quỵ, bởi mất ngủ đêm kéo dài liên tục sẽ làm cho cơ thể tăng sinh vượt quá mức các gốc tự do, tấn công và gây tổn thương đến mạch não, tạo nên những mảng xơ vữa cùng các huyết khối làm gia tăng nguy cơ đột quỵ.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bởi khi có thể không ngủ đủ giấc sẽ làm cho tim phải hoạt động liên tục dẫn đến tình trạng tăng huyết áp, nhịp tim gây nên những vấn đề về tim mạch.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư, do mất ngủ về đêm có thể gây tổn thương đến các ADN và khả năng tự chữa lành gen của cơ thể, từ đó làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.
• Gặp các vấn đề thần kinh, khi giấc ngủ không được đảm bảo sẽ khiến cho người bệnh xuất hiện các suy nghĩ tiêu cực, lo lắng, lâu dần có thể dẫn đến mắc bệnh trầm cảm, rối loạn khí sắc, rối loạn cảm xúc, hành vi,…

5.2. Đối với sắc đẹp

• Tăng lão hóa sớm do không ngủ đủ giấc sẽ tác động đến nồng độ collagen trong cơ thể, khiến cho da xuất hiện nhiều nếp nhăn, mụn, sạm nám, tối màu da,…
• Tăng cân do hệ tiêu hóa không thể chuyên hóa tốt thức ăn khi mất ngủ ban đêm liên tục, gây nên tình trạng tích trữ mỡ thừa, tăng cảm giác thèm ăn, từ đó dẫn tới nguy cơ gây béo phì, mỡ máu, tiểu đường,…

5.3. Đối với cuộc sống

• Mất tập trung, giảm trí nhớ hay quên, lú lẫn, ngoài ra, ngủ không đủ sẽ làm cơ thể mệt mỏi, gây mất tập trung, phản xạ kém.
• Giảm hiệu suất làm việc, cơ thể uể oải, khó tập trung, trí nhớ kém thường ảnh hưởng trầm trọng tới hiệu suất làm việc.
• Mất dần các mối quan hệ, do mất ngủ làm thay đổi cảm xúc, hay cáu gắt, nóng giận với những người xung quanh.

6. Cách trị mất ngủ ban đêm

Mất ngủ về đêm có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Trung quy lại có 2 phương pháp điều trị mất ngủ đêm đó là dùng thuốc và không dùng thuốc. Cụ thể:

6.1. Trị bằng thuốc

Thuốc điều trị mất ngủ đêm thường được sử dụng:

• Thuốc bình thần: Giúp người bệnh đi vào giấc ngủ gần như ngay lập tức, phù hợp cho các trường hợp mất ngủ ngắn hạn và ở mức độ bệnh nhẹ. Thuốc được dùng như Bromazepam, Diazepam, Rotunda, Clonazepam,…
• Thuốc ngủ: Chỉ sử dụng điều trị mất ngủ cấp tính. Thuốc thường dùng đó là Zolpidem,…
• Thuốc kháng histamine: Loại thuốc chống dị ứng và gây ngủ khá mạnh, thường được chỉ định đối với bệnh nhân mất ngủ do ngứa, gãi nhiều khi mắc các bệnh như tổ đỉa, hắc lào, eczema,… Thuốc thường được sử dụng như Promethazine, Dimedrol, Clorpheniramin,…
• Thuốc an thần kinh mới: Dùng cho trường hợp bị mất ngủ do chấn an tâm lý, trầm cảm, lo âu lan tỏa, …Thuốc thường sử dụng đó là Olanzapine, Quetiapine, Amisulpride,…
• Thuốc chống trầm cảm: Điển hình nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng, thuốc có tác dụng sau 3 – 4 tuần. Những thuốc thường được sử dụng trong điều trị đó là Clomipramine, Mirtazapine,…
• Thuốc điều trị bệnh lý: Mất ngủ có thể do một số bệnh lý như dị ứng, viêm dạ dày, tim mạch,… Tùy vào loại bệnh lý mắc phải và thể trạng của bệnh nhân mà bác sĩ kê đơn điều trị, nhằm giảm mức độ bệnh, cải thiện các triệu chứng mất ngủ đêm.

Lưu ý các thuốc trên cần phải có chỉ định của bác sĩ, không tự ý mua, uống vì có thể gây ra phản ứng phụ trầm trọng hơn cho giấc ngủ, thậm chí gây rối loạn tâm thần.

6.2. Chữa mất ngủ về đêm không bằng thuốc

Cách điều trị mất ngủ đêm không dùng thuốc chủ yếu dựa vào việc xây dựng lối sống sinh hoạt khoa học, sử dụng các thảo dược từ thiên nhiên, tâm lý trị liệu. Ưu điểm của cách chữa không dùng thuốc này là an toàn, không gây tác dụng phụ như những loại thuốc Tây y và có thể sử dụng trong thời gian dài.

Thay đổi lối sống khoa học

• Thiết lập chế độ làm việc khoa học giữa thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức để cơ thể được thư giãn và thoải mái. Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya và dậy đúng giờ.
• Thư giãn trước khi đi ngủ để có một giấc ngon bằng cách đọc sách, nghe nhạc để giải tỏa căng thẳng,…
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh với những thực phẩm giàu dinh dưỡng. Không nên ăn quá no vào buổi tối hoặc sử dụng các chất kích thích gây khó ngủ.
• Vận động thể dục thể thao nâng cao sức khỏe, tạo tinh thần thoải mái, đồng thời giúp máu lưu thông tốt hơn, giúp giấc ngủ trở nên dễ dàng.
• Tạo không gian ngủ thoáng mát, sạch sẽ, yên tĩnh, nhiệt độ và ánh sáng thích hợp. Có thể thêm vào đó một ít loại tinh dầu hay nến thơm để đầu óc thư giãn, giấc ngủ trở nên trọn vẹn hơn.

Sử dụng một số thảo dược thiên nhiên

Những loại thảo dược thiên nhiên như Lạc tiên, Thảo quyết minh, Mạch môn, Sơn dược, Mẫu lệ, Bình vôi, Lá vông, Phục linh,… có tác dụng an thần, hỗ trợ giấc ngủ rất tốt, giúp dễ ngủ, ngủ sâu và ngon giấc. Các thảo dược này lành tính, ít gây tác dụng phụ và có thể áp dụng được cho nhiều đối tượng bệnh khác nhau. Hơn nữa một số thảo dược cũng đã được công nhận và đánh giá rất cao bởi các nghiên cứu khoa học hiện đại.

Tâm lý trị liệu

Điều trị mất ngủ đêm bằng phương pháp tâm lý trị liệu được rất nhiều người tin tưởng và lựa chọn. Trị liệu tâm lý bằng cách trò chuyện, trao đổi trực tiếp với người bệnh, các chuyên gia tâm lý sẽ giúp cho họ tìm ra nguyên nhân sâu xa gây mất ngủ và cải thiện giấc ngủ một cách tự nhiên nhất.

7. Phòng ngừa mất ngủ về đêm

Mất ngủ về đêm có thể phòng ngừa và giảm nhẹ triệu chứng bằng nhiều phương pháp:

• Tăng cường tiếp xúc với ánh sáng trong suốt cả ngày.
• Giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh vào buổi tối, không sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ 2 tiếng.
• Không sử dụng caffeine vào cuối ngày, đặc biệt vào ban đêm trước khi đi ngủ.
• Giảm thời lượng giấc ngủ trưa, chỉ nên ngủ từ 30 phút trở xuống.
• Cố gắng ngủ và thức giấc một thời điểm cố định.
• Không sử dụng các chất kích thích như rượu, bia,…
• Không ăn tối muộn, không ăn quá no.
• Thư giãn vào buổi tối bằng cách massage, nghe nhạc, đọc sách, tắm nước nóng,…
• Tập thể dục nhẹ nhàng và thường xuyên mỗi ngày.

Trên đây là những thông tin về chứng mất ngủ đêm và đưa ra một số biện pháp cải thiện giấc ngủ dùng thuốc và không dùng thuốc. Đồng thời đưa ra những biện pháp phòng ngừa mất ngủ hiệu quả.