Rối loạn mỡ trong máu và cách điều trị

Đăng bởi:

Ngày đăng:
25 Tháng Một 2012

Lần cập nhật cuối:
13 Tháng mười 2021

Số lần xem:
3002

Rối loạn mỡ trong máu (người ta còn gọi cao mỡ trong máu) là tình trạng bệnh lý do tăng thành phần mỡ có hại hay giảm thành phần mỡ bảo vệ cơ thể vượt quá mức giới hạn bình thường. Trong máu, mỡ hiện diện chủ yếu dưới 2 dạng chính là cholesterol và triglycerid. Cholesterol là thành phần cấu tạo chủ yếu của màng tế bào, sợi thần kinh và của nhiều nội tiết tố trong cơ thể. Ngoài ra, gan còn dùng cholesterol để sản xuất ra acid mật giúp tiêu hóa thức ăn.

Mỡ hấp thu từ thức ăn qua ruột hoặc được tạo ra từ gan được vận chuyển trong máu tới các nơi sử dụng hoặc dự trữ nhờ kết hợp với một chất có tên là lipoprotein. Có nhiều loại lipoprotein: loại có tỷ trọng cao có tên là HDL, loại có tỷ trọng thấp có tên là LDL, loại có tỷ trọng rất thấp có tên là VLDL. LDL, HDL có chức năng vận chuyển cholesterol, VLDL có chức năng vận chuyển triglycerid trong máu. Cholesterol kết hợp với LDL được ký hiệu là LDL-C là dạng cholesterol gây hại cho cơ thể (mỡ xấu), chúng vận chuyển cholesterol vào trong máu thấm vào thành mạch máu và có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành mảng xơ vữa động mạch. Cholesterol kết hợp với HDL được ký hiệu là HDL-C là dạng cholesterol bảo vệ cơ thể (mỡ tốt) giúp chống lại quá trình xơ vữa động mạch bằng cách mang cholesterol dư thừa ứ đọng từ trong thành mạch máu trở về gan. Sự tăng triglycerid trong máu quá cao cũng góp phần thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch.

Bình thường, trong cơ thể luôn có sự cân bằng giữa 2 quá trình gây hại và bảo vệ nên giúp cho các thành phần mỡ gây ra và mỡ bảo vệ trong máu được giữ ở mức giới hạn bình thường hay còn gọi là mức mong muốn. Tuy nhiên, khi các thành phần mỡ vốn có trong máu này thay đổi và vượt qua giới hạn bình thường hay mong muốn, thì gọi là rối loạn mỡ trong máu. Có những dạng mỡ như LDL-C có hại cho cơ thể nếu tăng cao nhưng cũng có dạng mỡ như HDL-C nếu giảm xuống thấp thì không tốt mà ngược lại tăng càng cao càng tốt. Vậy nên gọi là rối loạn mỡ trong máu thì chính xác hơn là dư hay cao mỡ trong máu. Rối loạn mỡ trong máu là nguy cơ chính của nhiều bệnh nguy hiểm như: cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, xơ mỡ động mạch…

Điều trị rối loạn mỡ trong máu

Có 2 phương pháp:

* Không dùng thuốc:

+ Ngưng hút thuốc lá, không uống quá nhiều rượu. Ngưng thuốc lá là việc làm cần thiết quan trọng với bệnh nhân rối loạn mỡ trong máu. Thuốc lá là yếu tố góp phần làm thúc đẩy quá trình xơ mỡ động mạch và làm tăng cholesterol gây hại LDL. Uống rượu quá nhiều dễ bị tăng triglycerid hơn.

+ Thay đổi thói quen ăn uống: nếu bị béo phì hay dư cân nặng cần thiết phải giảm cân. Nên giảm ăn nhiều chất béo như: dầu, kem, mỡ, bơ… Giảm ăn mỡ bão hòa: mỡ bão hòa có trong thành phần mỡ heo, bò, gà, bơ, phô mai, kem, sô cô la, dầu dừa. Giảm cholesterol trong bữa ăn hàng ngày

* Dùng thuốc:

Sau khi áp dụng chế độ điều trị không dùng thuốc trong 3 đến 6 tháng mà vẫn không cải thiện được tình trạng rối loạn mỡ trong máu, đặc biệt là LDL-C còn cao thì bác sĩ sẽ cho dùng thêm thuốc hạ mỡ trong máu. Việc lựa chọn sử dụng loại nào phù hợp trong điều trị cho bệnh nhân sẽ do thầy thuốc chuyên khoa quyết định. Cần lưu ý là hầu hết các thuốc hạ mỡ máu đều có tác dụng phụ nhất định cho cơ thể. Không nên tự dùng thuốc mà không có chỉ định và theo dõi của bác sĩ.

Để phòng bệnh, chúng ta nên có chế độ ăn cân đối, đủ chất đạm (thịt, trứng, cá…), đường bột (cơm, bánh mì, phở…), chất béo (mỡ, dầu), vitamin và chất khoáng (rau, trái cây). Không cần phải kiêng cữ toàn bộ chất béo vì chất béo cũng rất cần cho cơ thể. Trong tổng lượng thực phẩm hấp thu hàng ngày, cho phép 35% từ chất béo, trong đó chủ yếu là chất béo không bão hòa (unsaturate fat), không làm tăng cholesterol. Chế độ ăn nên tăng cường thêm chất xơ, bỏ thuốc lá, kiểm soát cân nặng và tập thể dục tích cực cũng giúp làm giảm lượng mỡ trong máu.

BS. Phạm Chính Trực