Rối loạn tiền đình ngoại biên: Nguyên nhân và cách điều trị

Rối loạn tiền đình ngoại biên là tình trạng thường gặp nhất, chiếm tới 90% các trường hợp mắc bệnh lý này. Vậy nguyên nhân nào gây bệnh và các dấu hiệu nhận biết cũng như cách điều trị đem đến hiệu quả nhất là quan tâm của người bệnh sẽ có trong nội dung dưới đây.

1. Rối loạn tiền đình ngoại biên là gì?

Rối loạn tiền đình được chia thành hai loại là rối loạn tiền đình trung ương và rối loạn tiền đình ngoại biên. Trong đó, rối loạn tiền đình ngoại biên thường gặp hơn, chiếm hơn 90% người mắc bệnh rối loạn tiền đình.

2. Nguyên nhân rối loạn tiền đình ngoại biên

Rối loạn tiền đình ngoại biên thường xảy ra khi tai trong hoặc dây thần kinh tiền đình bị tổn thương do các nguyên nhân như:

• Viêm tai xương chũm mạn tính
• Viêm mê nhĩ
• Chấn thương (vỡ xương đá)
• U góc cầu tiểu não (u dây VIII)
• Bệnh Meniere: Nguyên nhân bệnh do tăng thể tích trong hệ thống nội dịch do giảm sự hấp thu hoặc tắc nghẽn trong ống dẫn. Bệnh này có triệu chứng đặc trưng là chóng mặt, ù tai và giảm thính lực và thường gặp ở lứa tuổi 30 – 50 với tỷ lệ nam nữ mắc bệnh như nhau.
• Viêm dây tiền đình do virus: Các bệnh do virus gây ra như cảm cúm, zona, thủy đậu có thể gây biến chứng viêm dây thần kinh tiền đình. Cơn chóng mặt có thể chỉ một đợt duy nhất hoặc có thể tái đi tái lại nhưng luôn có tiên lượng tốt vì không ảnh hưởng đến ốc tai.
• Sử dụng các thuốc gây tổn thương tiền đình: Nhóm kháng sinh aminosid (đặc biệt làm streptomycin, gentamycin, kanamycin): Nếu sử dụng các kháng sinh này 2 -4 tuần có thể gây tổn thương vĩnh viễn hai bên mê đạo, mất thính giác không hồi phục được, nên các thuốc này thường chỉ được dùng trong thời gian ngắn và cần cân nhắc trước khi sử dụng. Các thuốc lợi tiểu như furosemid, acid ethacrynic có thể gây rối loạn tiền đình óc tai với các triệu chứng chóng mặt, ù tai, điếc tai. Các rối loạn này thường hồi phục, nhưng cũng có trường hợp dùng thuốc với liều cao thì không thể hồi phục được. Các thuốc Quinine và salicylate dùng liều cao có thể gây chóng mặt kèm ù tai.

Một số nguyên nhân khác như người bệnh thường xuyên sống trong môi trường nhiều tiếng ồn, thời tiết thay đổi đột ngột, ít vận động; căng thẳng, mệt mỏi, áp lực kéo dài, uống rượu hoặc bệnh lý thoái hóa cột sống cổ gây cản trở sự lưu thông mạch máu ở hệ đốt sống thân nền…

3. Biểu hiện đặc trưng của bệnh tiền đình ngoại biên

Rối loạn tiền đình ngoại biên có triệu chứng chính là chóng mặt khi thay đổi tư thế. Người bệnh sẽ có cảm giác bị dịch chuyển, mọi thứ xung quanh xoay tròn khiến không để đứng vững. Bệnh lý này lành tính và khi ở dạng nhẹ thì các triệu chứng chóng mặt chỉ xuất hiện thoáng qua trong thời gian ngắn. Đến khi tình trạng rối loạn tiền đình ngoại biên trở nên nặng hơn, triệu chứng chóng mặt trở nên dữ dội và kéo dài liên tục, còn kèm theo các triệu chứng khác:

• Buồn nôn, ói mửa xuất hiện và kéo dài
• Giảm thính lực, ù tai, đầy tai, điếc tai
• Có thể xảy ra rối loạn vận mạch như da tái xanh, vã mồ hôi, giảm nhịp tim
• Rung giật nhãn cầu, ngón tay bị chỉ lệch.

4. Các dạng rối loạn tiền đình ngoại biên

Rối loạn tiền đình ngoại biên được chia thành hai dạng là rối loạn tiền đình ngoại biên thể nhẹ và rối loạn tiền đình ngoại biên thể nặng theo triệu chứng của bệnh:

• Rối loạn tiền đình ngoại biên ở thể nhẹ: Tình trạng này biểu hiện đặc trưng là cơn chóng mặt xảy ra trong một thời gian ngắn và cảm nhận rõ nhất khi thay đổi tư thế như lắc đầu, từ tư thế nằm chuyển sang ngồi…
• Rối loạn tiền đình ngoại biên ở thể nặng: Triệu chứng hoa mắt, chóng mặt xuất hiện thường xuyên và trở nên nghiêm trọng hơn. Người bệnh có thể không tự đi đứng được, không thể thay đổi tư thế. Đặc biệt, cơn chóng mặt thường kèm theo nôn mửa, ù tai, điếc một hay cả hai tai. Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị nặng đầu, hồi hộp, xây xẩm mặt mày, khó tập trung…

5. Điều trị rối loạn tiền đình ngoại biên

Điều trị rối loạn tiền đình ngoại biên theo nguyên tắc là:

• Điều trị rối loạn tiền đình ngoại biên tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh
• Nên xử trí những cơn chóng mặt cấp, dữ dội, xảy ra phòng đề phòng tai nạn cho người bệnh.
• Người bệnh cần nằm nghỉ mỗi khi xuất hiện cơn chóng mặt, tránh ánh sáng mạnh và kết hợp sử dụng các thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Các thuốc thường dùng điều trị có:

• Điều trị chóng mặt: Tanganil (Acetyl DL Leucin) dạng uống hoặc dạng viên, liều dùng tùy thuộc vào tình trạng người bệnh.
• Điều trị nôn: Metoclopramide dạng tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.
• Thuốc cải thiện tuần hoàn não: Piracetam dạng uống hoặc tiêm tĩnh mạch chậm 1- 4g/ngày, có thể pha ống thuốc vào dung dịch đẳng trương truyền tĩnh mạch nếu dùng liều cao.
• Thuốc an thần kinh: Diazepam 5mg x 1-2 viên/ngày.

6. Phòng tránh bệnh rối loạn tiền đình ngoại biên

Có thể phòng tránh bệnh rối loạn tiền đình ngoại biên bằng các thói quen trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày như:

• Tăng cường vận động cơ thể, luyện tập thể dục thể thao thường xuyên giúp cơ thể dẻo dai, tăng sức đề kháng.
• Hạn chế uống rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích vì không tốt cho sức khỏe.
• Uống đủ hai lít nước mỗi ngày, từ 1,5 – 2l nước, tránh để cơ thể thiếu nước.
• Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, tránh căng thẳng, lo âu.
• Ngủ sớm và ngủ đủ giấc (7 – 8 tiếng/ngày).

Với người đã từng bị rối loạn tiền đình ngoại biên thì nên tránh đọc sách báo khi ngồi trên ôtô, không quay cổ đột ngột, không đứng lên ngồi xuống quá nhanh. Nếu thấy có dấu hiệu rối loạn tiền đình, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để điều trị theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Ngoài ra để có thể điều trị và phòng tránh bệnh thì có thể chọn dùng thêm sản phẩm giúp bổ sung giúp tăng lưu thông máu và bảo vệ hệ thần kinh an toàn, hỗ trợ điều trị hiệu quả. Nên chọn sản phẩm có chứa fursultiamine (tiền vitamin B1), vitamin B2, B6, ginkgo biloba, cao blueberry. Các thành phần này có tác dụng hỗ trợ điều trị và dự dự phòng bệnh rối loạn tiền định, giảm các triệu chứng của bệnh rối loạn tiền đình nếu có. Trong đó Ginkgo biloba giúp tăng chức năng tuần hoàn não và chữa trị các bệnh về trí não. Cao blueberry góp phần ổn định huyết áp và duy trì hoạt động bình thường của các dây thần kinh. Chondroitin và tiền vitamin B1, Vitamin B2, B6 có công dụng làm dây thần kinh bị tổn thương phục hồi nhanh chóng.

Rối loạn tiền đình ngoại biên tuy lành tính nhưng ít nhiều sẽ gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của bệnh, do đó nên điều trị ngay để tránh biến chứng không mong muốn.

Xem thêm: Rối loạn tiền đình trung ương là gì và cách điều trị