Tai biến liệt nửa người: Di chứng và cách phục hồi hiệu quả

Tai biến liệt nửa người là tình trạng nhiều người bệnh đột quỵ gặp phải. Nguyên nhân gì gây nên di chứng này và các biện pháp phục hồi sẽ có trong nội dung dưới đây.

1. Tai biến mạch máu não liệt nửa người là gì?

Bị liệt nửa người là tình trạng một bên cơ thể suy yếu, đau tê nửa người bên phải hoặc bên trái phụ thuộc vào vùng não bị tổn thương khi đột quỵ hoặc các nguyên nhân khác. Do bị liệt, bên liệt sẽ có cử động yếu hơn bên còn lại hoặc thậm chí không thể cử động và đây là một trong những biến chứng nặng nề, hay gặp nhất sau tai biến mạch máu não. Tình trạng này là di não bộ bị tổn thương, nếu não trái gặp tổn thương thì sẽ bị liệt nửa người bên phải và ngược lại nếu não phải gặp tổn thương thì sẽ bị liệt bên trái. Các biểu hiện người bệnh thường gặp khi bị tai biến liệt nửa người có:

• Giảm hoặc mất đi khả năng vận động
• Mất thăng bằng cơ thể
• Yếu ớt, mệt mỏi, không thể tự thực hiện những hoạt động sinh hoạt hàng ngày như ăn uống, đi vệ sinh…
• Khó nói hoặc không nói được
• Khó cầm nắm đồ vật

2. Nguyên nhân gây ra tai biến liệt nửa người

Tai biến liệt nửa người có thể do nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu là do xuất huyết não, bệnh về não và mạch máu não khiến cho quá trình lưu thông, vận chuyển máu đến não bị gián đoạn, không đủ máu nuôi tế bào hay các chấn thương gây tổn thương não cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra chứng liệt nửa người. Người bệnh bị suy giảm chức năng não bộ sau tai biến hoặc chấn thương, Do đó, não bộ bị thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết, đồng thời giảm các chất dẫn truyền trong tế bào thần kinh, khiến cho chúng bị gián đoạn và đứt gãy, rối loạn ngôn ngữ, nhận thức, vận động, cảm giác,… ở người bệnh.

3. Di chứng để lại do tai biến mạch máu não liệt nửa người

• Tai biến liệt nửa người gây khó khăn, bất tiện khi di chuyển cử động: Đây là di chứng tai biến mạch máu não thường gặp vì có khoảng 80% người bệnh tai biến mạch máu não mắc phải di chứng này. Người bệnh mất định hướng, mất thăng bằng, đau mỏi cơ thể, tay chân tê bì làm giảm cảm giác nên sẽ gặp nhiều khó khăn khi cử động, đi lại và cảm thấy đau đớn. Trường hợp nặng người bệnh còn có thể nằm liệt nguyên nửa người mà không thể làm gì được. Nếu nằm quá lâu, không cử động cơ thể sẽ khiến người bệnh gặp phải hiện tượng lở loét, trật khớp vai, teo cơ…
• Giao tiếp khó khăn: Giao tiếp khó khăn là một di chứng mà người mắc tai biến mạch máu não liệt nửa người. Có khoảng 25 – 30% người bị liệt nửa người mắc phải biến chứng này  khiến việc suy nghĩ, đưa ra những phán xét, lý luận hay hiểu các khái niệm sẽ có phần chậm hơn. Một số trường hợp người bệnh còn bị méo miệng nên việc phát âm cũng như diễn đạt sẽ khó khăn làm người đối diện không hiểu ý.
• Cần sự trợ giúp trong những hoạt động hàng ngày: Khi bị tai biến mạch máu não liệt nửa người, người bệnh có nguy cơ đối mặt với những biến chứng như suy giảm thị lực, đau cơ, khó nuốt, cầm nắm các đồ vật khó khăn… Các hoạt động hàng ngày như ăn uống, tắm rửa, đi vệ sinh… chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng khiến người bệnh không tự làm được và người bệnh sẽ cần tới sự trợ giúp của người nhà hoặc các dụng cụ hỗ trợ.
• Tai biến liệt nửa người làm gián đoạn công việc: Việc phục hồi sau tai biến cần nhiều thời gian nên người bệnh còn đi làm sẽ bị ảnh hưởng, gián đoạn công việc.

4. Tai biến liệt nửa người có chữa được không?

Để trả lời cho băn khoăn tai biến liệt nửa người có chữa được không thì người bệnh và người nhà cần biết là hiệu quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Phương pháp chữa bệnh: Các phương pháp điều trị liệt nửa người phổ biến thường là vật lý trị liệu, sử dụng thuốc, bấm huyệt, châm cứu,… Tùy tình trạng của từng người bệnh mà bác sĩ sẽ có những phương pháp điều trị phù hợp.
• Tình trạng bệnh: Tùy theo mức độ tai biến mà tình trạng liệt nửa người ở mỗi bệnh nhân sẽ khác nhau. Do đó mà việc phục hồi di chứng liệt nửa người còn phụ thuộc vào tình trạng, mức độ nghiêm trọng của bệnh. Với người bệnh chỉ bị liệt một phần trên cơ thể như chân, tay thì việc điều trị sẽ nhanh hơn so với những người liệt cả tay và chân hoặc bị tai biến cả nửa người bên trái hay nửa người bên phải.
• Cơ sở y tế chữa bệnh: Hiệu quả điều trị cũng phụ thuộc vào trình độ của đội ngũ y bác sĩ, phương pháp, trang thiết bị y tế hỗ trợ điều trị cũng ảnh hưởng đến kết quả.
• Chế độ chăm sóc cho người bệnh: Người bệnh tai biến cần sự quan tâm, chăm sóc của người nhà và điều này cũng ảnh hưởng đến kết quả hồi phục và hiệu quả điều trị. Người bệnh cần được giúp đỡ trong sinh hoạt hàng ngày và có chế độ dinh dưỡng thích hợp giúp phục hồi sức khỏe. Nên ăn những đồ ăn ở dạng mềm, lỏng giúp dễ tiêu hóa và hấp thụ. Một số loại thực phẩm tốt cho người bị tai biến đó là cá, rau xanh, trái cây tươi và các loại thực phẩm giàu chất xơ. Đồng thời nên hạn chế ăn muối, chất béo và các chất kích thích gây hại cho sức khỏe.

5. Các biện pháp phục hồi tai biến liệt nửa người

5.1. Áp dụng bài tập phục hồi chức năng tích cực

Các bài tập phục hồi chức năng sẽ giúp người bệnh có thể tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt thường ngày một cách độc lập, chủ động. Thông thường từ 3 – 6 tháng sau đột quỵ là khoảng thời gian phù hợp để người bệnh phục hồi chức năng não tốt nhất. Người bệnh nên thực hiện các bài tập này tại bệnh viện và với sự hướng dẫn của các chuyên gia cũng như có sự hỗ trợ của các thiết bị chuyên dụng hỗ trợ quá trình luyện tập.

5.2. Bài tập phục hồi thụ động

Bài tập phục hồi thụ động được áp dụng khi người bệnh không thể tự vận động được, cần sự hỗ trợ hoàn toàn từ người khác. Người mắc tai biến mạch máu não liệt nửa người nên được thực hiện từ 2 – 4 lần/ngày và các bài tập có thể áp dụng đó là xoay khớp, gấp duỗi chân tay…

5.3. Kết hợp, duy trì tập luyện tại nhà

Người thân nên tham gia vào quá trình điều trị phục hồi sau đột quỵ của người bệnh bằng cách hỗ trợ để người bệnh có thể tự làm các hoạt động chăm sóc bản thân như đánh răng, rửa mặt, ăn uống, vệ sinh cá nhân… Điều này vừa giúp người bệnh tập luyện vận động, vừa khiến tâm lý thoải mái hơn, không có cảm giác mình bị chậm chạp, vô dụng.

5.4. Châm cứu, bấm huyệt

Các phương pháp châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp cũng được áp dụng nhằm giúp lưu thông khí huyết, kích thích ngược hệ thần kinh, góp phần phục hồi liệt. Tuy nhiên, với những người đã chuyển sang liệt cứng nửa người cần phải thận trọng khi sử dụng các phương pháp này vì có thể sẽ làm tăng thêm tình trạng co cứng.

Người bệnh tai biến liệt nửa người cần thời gian và sự quan tâm chăm sóc của người thân cũng như các phương pháp điều trị tích cực để cải thiện sức khỏe, phục hồi chức năng vận động. Để tránh những di chứng không mong muốn của bệnh thì khi thấy các dấu hiệu tai biến sớm cần đi khám bác sĩ ngay để điều trị kịp thời, nâng cao tỷ lệ phục hồi.

>> Xem thêm: Rối loạn ngôn ngữ sau tai biến và các bài tập cải thiện tốt nhất