Rối loạn tiền đình: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rối loạn tiền đình là bệnh lý nhiều người gặp phải nếu không điều trị kịp thời thì biến chứng có thể xảy ra và sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh. Cùng tìm hiểu về bệnh lý này trong nội dung dưới đây nhé.

1. Rối loạn tiền đình là gì?

Hệ thống tiền đình nằm ở phần mê đạo thuộc tai trong, là bộ phận thuộc hệ thần kinh trung ương, tại đây có ba vòng bán khuyên nằm theo ba chiều trong không gian. Hệ thống này có vai trò quan trọng trong việc giữ thăng bằng, duy trì trạng thái thăng bằng ở các tư thế, trong hoạt động, phối hợp các cử động của mắt, đầu, thân mình, tay chân.

Rối loạn tiền đình còn gọi là hội chứng tiền đình – một bệnh lý gây ra trạng thái mất cân bằng về tư thế làm cho người bệnh thường xuyên bị chóng mặt, quay cuồng, hoa mắt, ù tai, buồn nôn, đi đứng lảo đảo… Rối loạn tiền đình rất hay tái phát và làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Phân loại

Rối loạn tiền đình được phân loại theo nguồn gốc gây bệnh, đó là:

• Rối loạn tiền đình có nguồn gốc ngoại biên: Đa số mọi người hay mắc nhóm bệnh rối loạn tiền đình ngoại biên và bệnh có nguồn gốc ngoại biên là do tổn thương hệ tiền đình ngay tại vùng tai trong. Bệnh thường có các triệu chứng rầm rộ như chóng mặt và mất thăng bằng nhiều nhưng không nguy hiểm đến tính mạng.

• Rối loạn tiền đình có nguồn gốc trung ương: Rối loạn tiền đình trung ương xảy ra do các tổn thương nhân tiền đình ở thân não, tiểu não. Tình trạng bệnh này thường ít gặp và triệu chứng không rầm rộ nhưng bệnh lý loại này thường nguy hiểm và khó chữa hơn nhóm bệnh tiền đình có nguyên nhân ngoại biên.

3. Nguyên nhân gây bệnh rối loạn tiền đình là gì?

Rối loạn tiền đình có thể xảy ra do một số nguyên nhân phổ biến như:

• Căng thẳng, mất ngủ, áp lực công việc, lo toan trong cuộc sống… có thể là nguyên nhân làm tổn thương hệ thống thần kinh. Khi dây thần kinh số 8 bị tổn thương thì hệ thống tiền đình sẽ nhận được thông tin không chính xác và sẽ hoạt động không đúng dẫn đến rối loạn.
• Bệnh lý tim mạch như huyết áp thấp, thiếu máu, các bệnh về van tim, suy tim, huyết khối động mạch cảnh… là các nguyên nhân làm giảm lượng máu lên não, giảm tưới máu não, hậu quả là tổn thương tế bào não vùng tiền đình ốc tai hoặc các nhân tiền đình.
• Bệnh thoái hóa cột sống cổ, chèn ép vào hệ thống mạch sống nền cũng làm giảm lượng máu cung cấp cho não, một nguyên nhân gây rối loạn tiền đình.
• Các bệnh u não, u dây thần kinh, viêm dây thần kinh, viêm não, viêm màng não, viêm tai giữa, viêm tai xương chũm… có thể gây chèn ép, tổn thương tiền đình ốc tai, tổn thương các nhân tiền đình gây ra bệnh cảnh rối loạn tiền đình.
• Chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não đều có thể dẫn đến rối loạn tiền đình.
• Lão hóa của cơ thể, thoái hóa các tế bào thần kinh trung ương ở người cao tuổi có thể dẫn đến bị suy giảm chức năng một số cơ quan.
• Người quá béo hoặc quá gầy đều có nguy cơ mắc rối loạn tiền đình.
• Nếu bị mất máu nhiều, quan hệ tình dục không đều đặn, uống quá nhiều rượu bia, hút thuốc lá, nhiễm độc hoặc sử dụng một số loại thuốc… cũng là nguyên nhân gây rối loạn tiền đình.
• Thường xuyên sống trong môi trường có quá nhiều tiếng ồn, thời tiết chuyển mùa (nóng lạnh đột ngột), ít vận động thể lực hoặc lao động thể lực gắng sức kéo dài… cũng là nguyên nhân gây rối loạn tiền đình.

4. Dấu hiệu rối loạn tiền đình

Có thể nhận biết các dấu hiệu rối loạn tiền đình theo phân loại:

Dấu hiệu hội chứng tiền đình ngoại vi

Người bệnh thấy có triệu chứng chóng mặt khi thay đổi tư thế đột ngột, choáng váng đầu óc, cơ thể loạng choạng mất phương hướng, rối loạn cả thị giác, nhìn thấy mọi thứ quay cuồng, ù tai, nghe kém,…. Nếu bệnh nặng có thể dẫn đến điếc tai, nghe tiếng côn trùng kêu trong tai, nhãn cầu rung giật, mất ngủ, tụt huyết áp hoặc tăng huyết áp, không tập trung, nôn mửa,…

Dấu hiệu hội chứng tiền đình trung ương

Với tình trạng bệnh này sẽ thấy chóng mặt dữ dội kèm theo cảm giác bồng bềnh, ù tai, nghe kém, rung giật nhãn cầu, không thể đi thẳng hay làm chính xác các động tác đơn giản, thay đổi giọng nói,…

5. Ai có nguy cơ mắc bệnh rối loạn tiền đình

Người cao tuổi

Tỷ lệ người cao tuổi bị rối loạn tiền đình khá cao, vì đến độ tuổi này cơ thể bắt đầu bị lão hóa, một số cơ quan bị suy giảm chức năng. Theo một nghiên cứu gần đây về dịch tễ học ở Mỹ ước tính 35% người từ 40 tuổi trở lên đã trải qua một số cơn rối loạn tiền đình. Những người từ 65 tuổi trở lên thường bị chóng mặt, trong đó chóng mặt do rối loạn ở hệ thống tiền đình chiếm khoảng 50% và có khoảng gần 8 triệu người Mỹ trưởng thành mắc bệnh mãn tính. Ở Việt Nam số người mắc hội chứng ngày càng gia tăng và trẻ hóa.

Người làm việc trong môi trường căng thẳng

Môi trường làm việc áp lực cao, thường xuyên căng thẳng hoặc thói quen sinh hoạt không khoa học cũng tiềm ẩn nguy cơ cao. Khi stress cơ thể sản sinh một lượng lớn hormone cortisol gây ra một loạt các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch,… gây tổn thương hệ thống thần kinh, trong đó có dây thần kinh số 8 khiến hệ thống tiền đình nhận được thông tin không chính xác và hoạt động không đúng yêu cầu, dẫn đến rối loạn. Do đó mà tỷ lệ mắc bệnh ở dân văn phòng, người lao động trí óc… ngày càng gia tăng.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai thường bị ốm nghén dẫn đến chán ăn, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ, cơ thể không được cung cấp đủ dinh dưỡng khiến thai phụ chóng mặt, choáng váng. Bên cạnh đó việc tâm sinh lý thay đổi, lo lắng, mệt mỏi cũng ảnh hưởng không nhỏ đến bộ phận tiền đình, dễ dẫn tới hội chứng rối loạn tiền đình khi đang mang thai. Việc điều trị khi đang mang thai bắt buộc phải theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc biến chứng nguy hiểm.

6. Các biến chứng nguy hiểm

Người bệnh rối loạn tiền đình bị chóng mặt, choáng váng, đau đầu… ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt thì còn có thể gặp một số biến chứng nguy hiểm mà người bệnh chớ chủ quan.

• Dễ trầm cảm: Đây là căn bệnh ngày càng phổ biến, một trong những nguyên nhân chính là do khi mắc phải, đa số người bệnh bị hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, không thể đứng vững và sinh hoạt khó khăn, điều này khiến họ cảm thấy mệt mỏi, chán nản, lạc lõng.
• Dễ bị té ngã: Khi bệnh tái phát thì các cơn đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng khi thức dậy vào buổi đêm, khi đang điều khiển phương tiện giao thông hoặc làm việc trên cao… có thể khiến người bệnh gây ra tai nạn nguy hiểm cho chính bản thân và cả những người xung quanh.
• Nguy cơ đột quỵ, tai biến: Nếu nguyên nhân rối loạn tiền đình là do hệ mạch máu não thì nguy cơ đột quỵ thật sự hay tái phát cao, nên người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Xem thêm: Bệnh rối loạn tiền đình có nguy hiểm không?

7. Chẩn đoán rối loạn tiền đình

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ thăm khám và chủ yếu dựa vào lâm sàng, với các biểu hiện điển hình là mất thăng bằng, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, ù tai, nghe kém… rồi mới tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán để đánh giá chức năng hệ tiền đình đồng thời loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng.

Xét nghiệm

Các xét nghiệm có thể được chỉ định có xét nghiệm máu, điện não đồ, chụp X quang, chụp CT, chụp cộng hưởng từ, siêu âm Doppler động mạch cảnh, chụp mạch não có cản quang…

• Xét nghiệm điện và sử dụng các điện cực nhỏ đặt lên vùng da xung quanh mắt, nhằm đo chuyển động của mắt để đánh giá các dấu hiệu của rối loạn chức năng tiền đình hay các vấn đề về thần kinh.
•  Xét nghiệm xoay vòng để đánh giá sự hoạt động của mắt và tai. Xét nghiệm sử dụng kính video hoặc các điện cực để theo dõi chuyển động của mắt.
• Xét nghiệm âm ốc tai cung cấp thông tin về các tế bào lông trong ốc tai, bằng cách đo sự đáp ứng của các tế bào tóc với các cú nhấp được tạo ra bởi một loa nhỏ chèn vào trong ống tai.
• Chụp cộng hưởng MRI sử dụng từ trường và sóng radio để tạo ra hình ảnh cắt ngang các mô cơ thể được quét. MRI não có thể phát hiện các khối u, đột quỵ và sự bất thường về mô mềm khác mà có thể gây chóng mặt hoặc ngất.

8. Các phương pháp điều trị bệnh rối loạn tiền đình hiệu quả

Bệnh rối loạn tiền đình hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong phác đồ điều trị rối loạn tiền đình, trước tiên là dùng thuốc điều trị triệu chứng, rồi điều trị theo nguyên nhân, đồng thời kết hợp tập luyện và lối sống lành mạnh, khoa học:

Áp dụng các bài tập

Các bài tập vật lý sẽ tốt cho người bị rối loạn tiền đình khi để các bộ phận trong cơ thể có sự phối hợp nhịp nhàng, từ đó giúp não dễ nhận biết tín hiệu và xử lý tín hiệu thông suốt. Bên cạnh đó người bệnh vẫn nên duy trì tập luyện các bài tập phù hợp hàng ngày.

Ăn uống khoa học

Với người rối loạn tiền đình thì chế độ dinh dưỡng hàng ngày cần đảm bảo đầy đủ các nhóm chất, tăng cường vitamin từ rau xanh, củ quả, hạn chế đồ dầu mỡ, chiên rán,..

Nghỉ ngơi hợp lý

Người bệnh cần tránh làm việc quá sức, để đầu óc căng thẳng, nên nghỉ ngơi hợp lý, kết hợp lối sống lành mạnh, ăn uống đủ chất, thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe.

Sử dụng thuốc khi cần thiết

Người bệnh rối loạn tiền đình có thể sẽ được chỉ định dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và chỉ nên uống thuốc khi có chỉ dẫn, chú ý không được tự ý uống thuốc tránh bệnh nặng hơn hoặc có tác dụng phụ.

Phẫu thuật

Khi điều trị rối loạn tiền đình bằng thuốc không mang tới hiệu quả thì bác sĩ có thể sẽ chỉ định phẫu thuật để khắc phục tình trạng rối loạn tiền đình.

Nếu thấy các dấu hiệu của rối loạn tiền đình như mất thăng bằng cơ thể, hoa mắt chóng mặt, nôn mửa, ngất, ù tai,.. thì người bệnh nên đi khám ngay để xác định nguyên nhân để điều trị kịp thời. Cùng với điều trị của bác sĩ người bệnh có thể chọn dùng thêm sản phẩm giúp tăng lưu thông máu và bảo vệ hệ thần kinh nhờ có chứa fursultiamine (tiền vitamin B1), vitamin B2, B6, ginkgo biloba, cao blueberry sẽ tăng lưu thông máu và bảo vệ hệ thần kinh. Các thành phần này có tác dụng hỗ trợ điều trị và dự dự phòng bệnh rối loạn tiền định, giảm các triệu chứng của bệnh rối loạn tiền đình.

9. Cách phòng tránh rối loạn tiền đình

Để có thể phòng tránh bệnh rối loạn tiền đình thì bạn nên thực hiện các lưu ý sau:

• Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe thể lực, tăng lưu thông máu, hỗ trợ ổn định tuần hoàn máu não. Bạn có thể chọn môn thể thao mà mình yêu thích với thời gian tập ít nhất 60 phút, ít nhất 5 ngày mỗi tuần.
• Không nên ngồi quá lâu một chỗ, nên đi lại và vận động sau mỗi 30 phút hoặc 60 phút/lần, đặc biệt là với những người có công việc đặc thù ngồi nhiều như học sinh, nhân viên văn phòng thì càng cần lưu ý.
• Cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi, tránh làm việc căng thẳng, quá sức
• Xây dựng chế độ ăn phù hợp, cung cấp đầy đủ dưỡng chất và năng lượng cho cơ thể, thức ăn nhiều rau xanh, củ quả… hạn chế thức ăn nhanh, đồ chiên rán, uống ít rượu, bia, chất kích thích, bỏ hút thuốc lá.
• Chú ý không quay đầu, quay cổ đột ngột, đứng lên ngồi xuống hoặc đổi tư thế quá nhanh.
• Chú ý uống đủ nước theo nhu cầu, hàng ngày nên uống từ 2 – 2,5 lít nước.

Để dự phòng bạn có thể dùng thêm sản phẩm có tác dụng tăng lưu thông máu và bảo vệ hệ thần kinh, như sản phẩm có chứa fursultiamine (tiền vitamin B1), vitamin B2, B6, ginkgo biloba, cao blueberry. Các thành phần này có tác dụng hỗ trợ điều trị và dự dự phòng bệnh rối loạn tiền định, giảm các triệu chứng của bệnh rối loạn tiền đình nếu có.

Rối loạn tiền đình sẽ gây ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh, do đó không nên chủ quan mà người bệnh hãy đi khám ngay để được điều trị đúng cách, kịp thời tránh biến chứng nguy hiểm.