Viêm đại tràng giả mạc: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Viêm đại tràng giả mạc không chỉ gây nên cảm giác đau đớn cho người bệnh mà còn sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như vỡ đại tràng, viêm phúc mạc… nếu không được chữa trị kịp thời. Cùng tìm hiểu về bệnh lý này để điều trị đúng cách và có hiệu quả nhất nhé.

1. Viêm đại tràng giả mạc là gì?

Viêm đại tràng giả mạc còn gọi là viêm đại tràng liên quan tới kháng sinh, viêm đại tràng Clostridium difficile, một tình trạng viêm ở đại tràng có liên quan tới sự sinh sản quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile (C. difficile). Đây là một bệnh lý đại tràng đặc biệt, hầu như chỉ gắn liền với việc sử dụng kháng sinh và sự phá vỡ hệ vi khuẩn bình thường của đường ruột gây nên sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile (C. difficile), vi khuẩn này tiết ra độc tố gây tiêu chảy và viêm đại tràng giả mạc (PMC). Trong trường hợp hiếm hoi, các sinh vật khác có thể tham gia gây bệnh.

Bệnh thường gây nên cảm giác đau đớn cho người bệnh, nếu không được chữa trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như vỡ đại tràng, viêm phúc mạc… Bệnh thường gặp ở những người bệnh trên 65 tuổi.

2. Các triệu chứng của viêm đại tràng giả mạc

Người bệnh có thể nhận biết các triệu chứng của viêm đại tràng giả mạc qua các triệu chứng được tổng hợp dưới đây:

• Người bệnh bị tiêu chảy, đi ngoài phân nước hoặc có lẫn máu, chất nhầy hoặc mủ. Tiêu chảy kéo dài dẫn đến cơ thể bị mất nước, mất điện giải, suy nhược, mắt trũng sâu, môi khô, da xanh xao,…
• Người bệnh xuất hiện các cơn đau quặn ở vùng bụng dưới, bụng chướng và sưng to khi tình trạng viêm nhiễm nặng nề hơn.
• Người bệnh bị sốt do cơ thể phản ứng lại tình trạng viêm.
• Cảm thấy ăn uống không ngon miệng, nôn và buồn nôn, sụt cân nhanh chóng.

Đặc biệt khi thấy có các dấu hiệu này thì người bệnh cần đi khám ngay, càng sớm càng tốt:

• Bị tiêu chảy mức độ nặng, đi ngoài hơn 5 lần/ngày.
• Đi ngoài phân có lẫn máu và mủ.
• Thấy đau quặn bụng dữ dội, thời gian đau kéo dài.
• Người bệnh bị sốt cao hơn 39 độ C, đồng thời có cảm giác ớn lạnh.

Người bệnh chú ý có nhiều trường hợp đều khởi phát viêm chỉ sau khi dùng kháng sinh 1- 2 ngày, nhưng cũng trường hợp sau vài tuần sử dụng kháng sinh mới bắt đầu có triệu chứng. Biểu hiện, triệu chứng cũng sẽ không giống nhau vì còn phụ thuộc vào mức độ viêm nhiễm nặng hay nhẹ.

3. Nguyên nhân gây viêm đại tràng giả mạc

Trong đại tràng của chúng ta chứa rất nhiều loại vi khuẩn nhưng chúng tồn tại hòa bình với nhau trong một sự cân bằng. Việc sử dụng các thuốc điều trị, trong đó có thuốc kháng sinh có thể làm thay đổi sự cân bằng này. Khi có loại vi khuẩn nhất định (thường là C. difficile) phát triển quá nhanh, lấn át các loại vi khuẩn khác thì sẽ xuất hiện viêm đại tràng giả mạc. Số lượng các độc tố do vi khuẩn C. difficile tiết ra cũng vì thế mà tăng cao hơn hẳn, gây tổn thương tới đại tràng.

Loại kháng sinh nào cũng có nguy cơ gây ra viêm đại tràng giả mạc, nhưng có một số loại kháng sinh có mối liên hệ với viêm đại tràng giả mạc nhiều hơn so với những loại khác, bao gồm:

• Fluoroquinolone như ciprofloxacin (Cipro) và levofloxacin.
• Penicillin như amoxicillin và ampicillin.
• Clindamycin (Cleocin).
• Cephalosporin như cefixime (Suprax).

Ngoài thuốc kháng sinh thì một số loại thuốc khác đôi khi cũng gây ra viêm đại tràng giả mạc như các thuốc sử dụng trong hóa trị để điều trị ung thư cũng có khả năng làm mất sự cân bằng bình thường của hệ vi khuẩn trong đại tràng.

Một số bệnh lý như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn cũng có thể dẫn tới viêm đại tràng giả mạc.

Các bào tử của C. difficile có khả năng kháng với nhiều chất diệt khuẩn thông thường và có thể lan truyền thông qua bàn tay. Thậm chí C. difficile được báo cáo cả ở những người không có bất kì yếu tố nguy cơ nào, bao gồm cả những người không sử dụng dịch vụ y tế hay không dùng kháng sinh trong quá khứ gần. Những trường hợp này gọi là mắc phải C. difficile cộng đồng.

4. Các yếu tố nguy cơ của viêm đại tràng giả mạc

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện viêm đại tràng giả mạc bao gồm:

• Sử dụng thuốc kháng sinh.
• Nằm điều trị tại bệnh viện hoặc các cơ sở y tế.
• Tuổi cao, đặc biệt là những người trên 65 tuổi.
• Có hệ miễn dịch bị suy yếu.
• Đã mắc bệnh lý đại tràng như bệnh viêm loét đại tràng hoặc ung thư đại trực tràng.
• Đã trải qua phẫu thuật tiêu hóa.
• Đang điều trị ung thư bằng hóa trị.

5. Biến chứng của viêm đại tràng giả mạc

• Mất nước: Tiêu chảy mức độ nặng có thể dẫn tới mất nước và điện giải nặng. Tình trạng này khiến cơ thể người bệnh khó có thể hoạt động bình thường và tình trạng tụt huyết áp nguy hiểm có thể xảy ra.
• Suy thận: Tình trạng mất nước có thể diễn tiến rất nhanh khiến chức năng thận cũng suy giảm nhanh chóng là tình huống có thể xảy ra.
• Phình đại tràng nhiễm độc: Biến chứng này hiếm khi xảy ra, đại tràng không có nhu động để đẩy phân và hơi xuống dưới, khiến chúng ứ lại và làm cho đại tràng giãn to (phình đại tràng). Nếu không được điều trị, đại tràng phình to có thể vỡ ra, gây nhiễm khuẩn khoang ổ bụng. Phình đại tràng (và trường hợp phình đã bị vỡ) là cấp cứu ngoại khoa cần can thiệp phẫu thuật vì có thể đe dọa tính mạng người bệnh.
• Thủng đại tràng: Đây cũng là biến chứng hiếm gặp và là hậu quả của tổn thương lan rộng của đại tràng hoặc của phình đại tràng nhiễm độc. Thủng đại tràng sẽ khiến vi khuẩn từ lòng đại tràng xâm nhập vào khoang ổ bụng và gây viêm phúc mạc.
• Tử vong: Dù người bệnh nhiễm khuẩn C. difficile chỉ ở mức độ nhẹ hay trung bình nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển rất nhanh và có thể dẫn tới tử vong.

6. Chẩn đoán viêm đại tràng giả mạc

Để chẩn đoán xác định và chẩn đoán biến chứng của viêm đại tràng giả mạc, bác sĩ có thể cần chỉ định:

• Xét nghiệm mẫu phân: Có nhiều loại xét nghiệm phân khác nhau để phát hiện việc nhiễm C. difficile ở đại tràng.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể xác định tình trạng viêm đang diễn ra.
• Nội soi đại tràng hoặc soi đại tràng sigma: Bác sĩ sẽ căn cứ vào kết quả nội soi để xác định được tình trạng viêm của đại tràng qua các dấu hiệu tổn thương.
• Xét nghiệm bằng hình ảnh: Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang ổ bụng hoặc chụp cắt lớp vi tính ổ bụng để tìm các biến chứng của bệnh.

7. Điều trị viêm đại tràng giả mạc

• Ngừng các thuốc kháng sinh đang sử dụng hiện tại: Bệnh xảy ra do người bệnh uống thuốc. do đó để điều trị viêm đại tràng giả mạc, người bệnh cần ngưng thuốc kháng sinh được cho là gây ra các dấu hiệu và triệu chứng. Điều này có thể đủ để giải quyết tình trạng hoặc ít nhất là dấu hiệu như tiêu chảy.
• Thay đổi một loại kháng sinh khác: Bác sĩ có thể đề nghị một kháng sinh có hiệu quả chống lại vi khuẩn C. difficile nếu cần. Cách này có thể giúp điều trị chứng rối loạn gây ra bởi thuốc kháng sinh, dùng thuốc kháng sinh khác để tiêu diệt C. difficile cho phép các vi khuẩn bình thường phát triển trở lại, phục hồi sự cân bằng của vi khuẩn trong đại tràng. Thông thường các kháng sinh dùng để điều trị viêm đại tràng giả mạc thường dùng bằng đường uống. Nhưng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và thuốc men, người bệnh có thể được điều trị bằng các loại thuốc tiêm tĩnh mạch hoặc thông qua một ống mũi dạ dày.
• Cấy ghép phân (FMT): Nếu tình trạng nghiêm trọng, người bệnh có thể được cấy ghép các phân từ của một người hiến tặng khỏe mạnh để khôi phục lại sự cân bằng của vi khuẩn trong ruột già. Các bác sĩ sẽ kết hợp điều trị kháng sinh theo sau cấy ghép phân.
• Phẫu thuật: Nếu người bệnh bị suy nội tạng, vỡ đại tràng, viêm phúc mạc thì phải áp dụng điều trị bằng phẫu thuật.

Viêm đại tràng giả mạc là một bệnh lý đại tràng đặc biệt nên người bệnh cần được điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ và kiên trì. Để điều trị viêm đại tràng giả mạc hiệu quả thì người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ như uống thuốc đủ liều, đúng giờ và thực hiện những lưu ý về chế độ dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt… đồng thời để hỗ trợ điều trị hiệu quả thì người bệnh nên bổ sung lợi khuẩn từ men vi sinh. Nên chọn men vi sinh có chứa probiotics và prebiotics, được sản xuất bằng công nghệ lab2pro. Đây là công nghệ hiện đại sẽ giúp lợi khuẩn có thể sống tốt trong suốt quá trình tiêu hóa và phát huy tác dụng. Men vi sinh sẽ giúp người bệnh ăn ngon miệng, tránh được các bệnh đường tiêu hóa, hấp thu tốt nhất các dưỡng chất từ chế độ dinh dưỡng hàng ngày và giúp cải thiện nhanh tình trạng rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, táo bón, đặc biệt là viêm đại tràng cấp, mãn tính.

8. Phòng ngừa viêm đại tràng giả mạc

Để phòng ngừa viêm đại tràng giả mạc bạn cần thực hiện những điều sau:

• Uống nhiều nước: Uống nước nhiều có lợi cho hoạt động trao đổi chất của cơ thể. Bạn có thể uống nước lọc, nước ép hoa quả và tránh các đồ uống có nhiều chất đường hoặc chứa cồn, caffeine, chẳng hạn như trà, cà phê, nước ngọt có ga vì nó có thể làm nặng thêm các triệu chứng.
• Chọn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa: Táo, chuối và gạo là thực phẩm nên ăn. Nên tránh thực phẩm giàu chất xơ như đậu, các loại hạt và rau quả. Khi các triệu chứng được cải thiện, hãy từ từ thêm chất xơ thực phẩm vào chế độ ăn uống. Nên ăn thành nhiều bữa ăn nhỏ thay vì 3 bữa ăn chính.
• Tránh các loại thực phẩm gây dị ứng: Tránh xa các loại chất béo, thực phẩm nhiều gia vị, thực phẩm chiên và bất kỳ loại thực phẩm khác làm cho các triệu chứng nặng hơn.
• Tránh sử dụng kháng sinh không cần thiết hoặc chưa hỏi ý kiến bác sĩ.

Hi vọng qua những điều được chia sẻ trên đây thì người bệnh đã hiểu hơn về bệnh lý cũng như những biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời và đúng cách.

Bài viết liên quan:

• Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ: Nguyên nhân và điều trị
• Viêm đại tràng sigma là gì? Triệu chứng và cách điều trị
• Bệnh viêm đại tràng sôi bụng: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị