Viêm phế quản co thắt: Cách để điều trị hiệu quả

Viêm phế quản co thắt còn được gọi là viêm phế quản thể hen xảy ra khi lòng phế quản thu hẹp tạm thời do co thắt các cơ phế quản bị viêm, gây phù nề, tăng bài tiết chất nhầy dẫn đến cản trở luồng không khí lưu thông trong phổi. Cùng tìm hiểu về bệnh lý này để có cách phòng và điều trị hiệu quả, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống sinh hoạt.

1. Viêm phế quản co thắt là gì?

Phế quản là ống dẫn không khí vào trong phổi và trông giống như hệ thống cành cây, chia ra nhiều cành, nhiều nhánh từ lớn tới nhỏ để dẫn khí vào phổi. Trong đó có hai nhánh lớn nhất gọi là phế quản gốc phải và trái. Khi phế quản bị viêm sẽ dẫn đến tổn thương lớp tế bào phủ mặt trong lòng ống phế quản, phù nề tổ chức dưới niêm mạc, co thắt các cơ trơn dưới lớp mô này và tiết dịch vào lòng ống phế quản dẫn tới các hiện tượng như ho, khò khè, có đờm…

Viêm phế quản co thắt còn gọi là viêm phế quản thể hen xảy ra khi lòng phế quản thu hẹp tạm thời do co thắt các cơ phế quản bị viêm và tăng bài tiết chất nhầy làm cản trở lưu thông không khí trong phổi.

2. Nguyên nhân nào gây nên bệnh viêm phế quản co thắt

Bệnh viêm phế quản co thắt có thể xảy ra do một số nguyên nhân:

• Trong gia đình có tiền sử mắc bệnh hoặc do người bệnh bị hen suyễn hay do mẫn cảm với tác nhân dị ứng với những thứ như phấn hoa, nấm mốc, bụi, lông động vật hoặc phụ gia thực phẩm,…
• Do đường hô hấp bị nhiễm trùng.
• Do các chất kích thích đường hô hấp từ không khí như khói, ô nhiễm không khí, môi trường, không khí lạnh hoặc khô đều có thể là nguyên nhân gây co thắt phế quản.
• Những người có hệ miễn dịch kém dễ bị viêm phế quản khi thay đổi thời tiết nhất là thời điểm giao mùa.
• Do nhiễm virus, vi khuẩn thường xuyên kí sinh ở vùng mũi họng như virus hợp bào đường hô hấp, các loại vi khuẩn liên cầu, tụ cầu, H.influenzae,… hoạt động mạnh lên, độc tính tăng gấp bội gây viêm co thắt ở phế quản.
• Một số nguyên nhân khác như tác dụng phụ từ các loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc huyết áp, aspirin hoặc NSAID, rối loạn đường tiêu hóa, căng thẳng tâm lý, nhiễm phải chất độc hóa học.

3. Triệu chứng thường gặp của bệnh viêm phế quản co thắt

Có thể nhận biết bệnh viêm phế quản co thắt qua những triệu chứng thường gặp sau:

• Ho: Ho có thể là ho khan hay ho đờm, có cơn hay ho từng tiếng… tuy nhiên triệu chứng này không đặc hiệu, thể hiện có tình trạng viêm ở đâu đó trên đường hô hấp, từ mũi họng xuống đến phổi. Các chuyên gia có kinh nghiệm có thể nghe tiếng ho mà phán đoán được người bệnh bị viêm phần nào của đường hô hấp.
• Sốt: Người bệnh sốt cao hoặc nhẹ hoặc không sốt, sốt cơn hoặc liên tục.
• Viêm long hô hấp trên: Sổ mũi, nghẹt mũi.
• Tiết đờm: Đờm là dịch tiết của đường hô hấp, là sản phẩm của phản ứng viêm. Người bệnh có thể có màu xanh, vàng hay trắng, màu đờm không giúp phân biệt viêm nhiễm này là do vi khuẩn hay virus.
• Khò khè: Vì lòng phế quản bị thu hẹp do phù nề thành phế quản, co thắt cơ trơn phế quản, đờm trong lòng phế quản… tiếng khò khè được phát ra do không khí qua lại khe hẹp phát ra tiếng. Nếu nghẹt mũi thì thường xảy ra ban đêm, lúc nằm, tiếng khò khè phát ra gần ngay mũi miệng, vệ sinh sạch mũi đi thì bớt. Tiếng khò khè trong bệnh viêm phế quản khác với khò khè trong hen phế quản ở chỗ khò khè này không hoặc đáp ứng kém với thuốc khí dung (salbutamol).
• Các triệu chứng khác: Thở nhanh, khó thở ít gặp đối với viêm phế quản thông thường. Thở nhanh, khó thở cần phân biệt với các bệnh lý khác nghiêm trọng hơn như viêm phổi, hen, dị vật đường thở…

4. Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm phế quản co thắt

Viêm phế quản co thắt sẽ tiến triển nặng hơn sau khi xuất hiện các triệu chứng khoảng từ 2 – 3 ngày nếu không được điều trị kịp thời. Và người bệnh có thể gặp một số biến chứng như viêm tai giữa, viêm phổi, suy hô hấp, xẹp phổi… Người bệnh cần lưu ý là viêm phế quản co thắt không phải hen suyễn nhưng có thể biến chứng thành hen suyễn nếu không được điều trị kịp thời và dự phòng sớm.

5. Nguy cơ viêm phế quản co thắt

5.1. Những ai có nguy cơ mắc phải viêm phế quản co thắt?

Ai cũng có nguy cơ mắc viêm phế quản co thắt tuy nhiên trẻ em là đối tượng dễ mắc bệnh lý này và tỷ lệ mắc bệnh thường cao hơn so với người lớn.

Xem thêm: Viêm phế quản co thắt ở trẻ: Nguyên nhân và cách điều trị

5.2. Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm phế quản co thắt

Các yếu tố làm tăng nguy cơ khiến bạn dễ mắc viêm phế quản co thắt là:

• Người có hệ miễn dịch yếu hoặc suy giảm do bệnh lý khác.
• Thường xuyên làm việc và sinh hoạt trong môi trường nhiều khói bụi, không khí bị ô nhiễm.
• Người thừa cân, béo phì.
• Người hút thuốc lá.

6. Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm phế quản co thắt

Để xét nghiệm và chẩn đoán viêm phế quản co thắt, bác sĩ sẽ thực hiện:

• Hô hấp ký: Đo chức năng phổi, đánh giá khả năng hoạt động của phổi bằng cách đo lượng không khí hít vào và thở ra bằng phế dung kế.
• Lưu lượng đỉnh thở ra (PEF): Đo lưu lượng khí tối đa có thể thở ra, để chẩn đoán và đánh giá tình trạng hen suyễn của bệnh nhân.
• Chụp X quang phổi: Xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng hoặc các bệnh lý khác ở phổi.

7. Điều trị viêm phế quản co thắt

7.1. Điều trị nguyên nhân gây bệnh

Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định điều trị các triệu chứng đi kèm vì chưa có thuốc điều trị đặc hiệu viêm phế quản co thắt gây ra bởi virus còn với nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc các loại kháng sinh như nhóm beta lactam, macrolid, cephalosporin,…

7.2. Điều trị triệu chứng gây bệnh

Người bệnh điều trị triệu chứng gây bệnh theo chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý mua thuốc uống. Nếu có triệu chứng sốt trên 38.5 độ C thì có thể sử dụng Paracetamol hoặc Ibuprofen để hạ sốt. Dùng thuốc long đờm (thường là N – acetylcystein) cho những trường hợp ho có đờm, ho nhiều gây mệt mỏi, mất ngủ. Và có thể uống điện giải oresol để bù nước nếu cơ thể bị mất nước. Nếu có dấu hiệu khó thở thì theophylin và salbutamol là những loại thường được sử dụng để giãn phế quản.

8. Phòng ngừa bệnh viêm phế quản co thắt

Có thể phòng ngừa bệnh bằng các thói quen sau đây:

• Thường xuyên đeo khẩu trang, che chắn mũi cẩn thận khi tiếp xúc với môi trường khói bụi hoặc khi đi ra đường.
• Dọn dẹp, vệ sinh nhà cửa và nơi làm việc sạch sẽ, thoáng khí. Thường xuyên Giặt chăn ga, gối đệm và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
• Hạn chế tiếp xúc với thú cưng như chó, mèo,… nếu bị dị ứng với lông của chúng hoặc đang có vấn đề về đường hô hấp.
• Không hút thuốc lá và tránh xa nơi có khói thuốc lá để hạn chế ảnh hưởng đến phổi.
• Vệ sinh tay, chân bằng xà phòng diệt khuẩn để ngăn ngừa sự nhiễm trùng lây lan.
• Nên tiêm vacxin ngừa cúm hàng năm nhất là  trước thời điểm mùa cúm xảy ra.

Viêm phế quản co thắt còn được gọi là viêm phế quản thể hen khá nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời nhất là với trẻ em – đối tượng thường mắc bệnh lý này. Do đó hãy chú ý đến những dấu hiệu của bệnh để khám và điều trị ngay.

Bài viết liên quan:

• Viêm phế quản bội nhiễm là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị
• Bị viêm phế quản phổi: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị
• Bệnh viêm phế quản dị ứng: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Nguồn tham khảo

• [1] Bronchospasm. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22620-bronchospasm
• [2] Guide to Bronchial Spasms. https://www.healthline.com/health/bronchial-spasms