Bệnh viêm xoang hàm: Nguyên nhân và cách điều trị

Viêm xoang hàm là tình trạng viêm xoang phổ biến với tỷ lệ mắc cao và có thể có các biến chứng như viêm đa xoang, viêm họng, viêm thần kinh thị giác… Cùng tìm hiểu về bệnh lý này và điều trị đúng cách để có hiệu quả nhất nhé.

1. Bệnh viêm xoang hàm là gì?

Hệ thống xoang trong cơ thể gồm có xoang hàm, xoang sàng, xoang trán và xoang bướm. Trong đó, xoang hàm là các hốc xoang nằm ở hai bên gò má và quanh mắt. Hốc xoang được bao phủ bởi một lớp niêm mạc và khi lớp niêm mạc này bị vi khuẩn xâm nhập từ bên ngoài, gây viêm nhiễm, kích ứng, sưng tấy, phù nề và mưng mủ sẽ dẫn đến tình trạng viêm xoang hàm.

2. Các loại viêm xoang hàm

2.1. Viêm xoang hàm cấp tính

Viêm xoang hàm cấp tính thường có những triệu chứng điển hình như nhức đầu, đau mặt, cơn đau có thể lan đến khu vực hốc mắt, hai bên thái dương. Cơn đau thường xuất hiện nhiều vào buổi sáng và buổi trưa, sau đó giảm dần vào buổi chiều tối. Cơn đau sẽ trở nên dữ dội khi người bệnh cúi đầu, gập người hoặc vận động mạnh. Khi người bệnh dùng tay ấn nhẹ vào vùng mắt, hố răng…cũng sẽ thấy cơn đau xuất hiện. Ngoài ra người bệnh xoang hàm cấp tính còn bị chảy nước mũi với biểu hiện ban đầu loãng sau đó sẽ đặc dần và chuyển sang màu vàng, thậm chí có mủ và mùi hôi. Những triệu chứng của viêm xoang hàm cấp tính thường xuất hiện và kéo dài trong khoảng 6 tuần, nếu không điều trị kịp thời sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính.

2.2. Viêm xoang hàm mãn tính

Khi bệnh viêm xoang hàm chuyển sang mãn tính, người bệnh sẽ thấy những triệu chứng như đau nhức mặt, nghẹt mũi, chảy mũi nước hoặc tiết ra dịch mũi có màu xanh. Nếu không được điều trị kịp thời bệnh sẽ chuyển sang viêm xoang hàm mãn tính thể mủ thậm chí sẽ để lại một số biến chứng nguy hiểm như viêm xương tủy, viêm tấy hốc mắt, viêm màng não hay áp xe não…

2.3. Viêm xoang hàm do bệnh về răng

Trường hợp bị viêm xoang hàm do răng miệng gây ra với dịch mủ tiết ra từ mũi và miệng sẽ có mùi hôi hay vùng mặt và đặc biệt là hai bên má sẽ xuất hiện những cơn đau âm ỉ kéo dài và tăng tiến dần đến mức dữ dội.

3. Nguyên nhân gây viêm xoang hàm là gì?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm xoang hàm như:

• Viêm mũi dị ứng kéo dài.
• Bị lệch cấu trúc vách ngăn mũi.
• Có những bệnh lý liên quan đến răng miệng.
• Thay đổi thời tiết, môi trường, vi khuẩn từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể.
• Bị chấn thương do tai nạn, hoặc do quá trình phẫu thuật như nhổ răng, phẫu thuật khoang miệng… để lại.

4. Những ai có nguy cơ mắc bệnh?

Ai cũng có khả năng mắc phải viêm xoang hàm, kể cả trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh. Theo các chuyên gia những người này sẽ có nguy cơ mắc bệnh lý cao hơn:

• Người bị các bệnh như sâu răng, viêm nha chu, viêm nhiễm miệng,… cùng các bệnh lý liên quan đến răng miệng khác không được điều trị hoặc không điều trị dứt điểm.
• Người có các sai lệch bất thường trong cấu trúc của xoang hàm do bẩm sinh hoặc do ảnh hưởng sau phẫu thuật.
• Người có tiền sử bị viêm mũi dị ứng hay các bệnh liên quan đến răng – hàm – mặt trước đó.
• Người đã từng mắc viêm xoang hàm đã khỏi cũng có nguy cơ bị tái phát lại.
• Người đã từng thực hiện nhổ răng hàm hoặc các phẫu thuật hàm cũng có nguy cơ bị bệnh viêm xoang mũi do ảnh hưởng của các dị vật có thể rơi hoặc làm tổn thương khoang miệng.

5. Biến chứng của viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm sẽ gây khó chịu cho người bệnh và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và thậm chí đe dọa đến tính mạng người bệnh. Một số biến chứng điển hình của viêm xoang hàm có thể gặp:

• Đường hô hấp: Do tai, mũi, họng liên thông với nhau nên nếu không được điều trị kịp thời, vùng xoang bị nhiễm trùng có nguy cơ lan rộng và ảnh hưởng đến các cơ quan còn lại. Một số biến chứng đường hô hấp do bệnh viêm xoang gây ra như viêm họng mãn tính, viêm tai giữa, viêm đường hô hấp dưới và viêm thanh quản.
• Mắt: Do xoang hàm là các hốc xoang nằm gần vị trí hốc mắt, nên khi vùng xoang này bị viêm nhiễm sẽ gây ảnh hưởng đến thị giác của người bệnh. Các tác nhân gây hại có trong khoang xoang sẽ theo mạch máu đi đến mắt và gây nên tình trạng viêm nhiễm như viêm mô liên kết quanh hốc mắt, viêm dây thần kinh thị giác, áp xe túi lệ và áp xe mí mắt.
• Xương: Viêm xoang hàm khi chuyển biến nặng sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến quá trình lưu thông máu tại các vị trí xung quanh xoang hàm. Bình thường người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức, tê mỏi ở xương hốc mắt gần xoang hàm. Cơn đau sau đó sẽ lan rộng đến khu vực xương thái dương, xương trán và xương đỉnh đầu.
• Nội sọ: Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, vi khuẩn phát sinh từ quá trình viêm nhiễm tại xoang hàm sẽ tấn công vào hộp sọ và gây ra các biến chứng như viêm màng não, áp xe màng não, viêm não, viêm tắc tĩnh mạch xương. Tuy là biến chứng hiếm gặp nhưng mức độ của nó lại rất nguy hiểm.

6. Phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm

Để chẩn đoán viêm xoang hàm, bác sĩ có thể tiến hành các phương pháp:

Chụp X – quang

Đây là một phương pháp chẩn đoán viêm xoang hàm khá phổ biến và nhờ kết quả thu được sẽ là cơ sở vững chắc giúp bác sĩ quan sát được cụ thể, chi tiết tình trạng bên trong các hốc xoang. Từ đó giúp nhận biết được tình trạng xoang hàm, xoang trán và hốc mũi.

Nội soi mũi

Bác sĩ sẽ dùng đầu dò kết hợp cùng hệ thống camera, nguồn sáng để thâm nhập trực tiếp vào các ngóc ngách vùng mũi. Nhờ có kính phóng đại với độ nghiêng khác nhau, kỹ thuật này sẽ giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh ở bên trong cuốn mũi một cách trực quan, chi tiết nhất rồi đưa ra những chẩn đoán chính xác nhất về tình trạng bệnh lý viêm xoang.

Cấy mẫu dịch mũi và xoang

Đây là phương pháp ít được thực hiện, do cấy vi khuẩn muốn chính xác đòi hỏi phải có một mẫu thu được bằng nội soi xoang hoặc xuyên qua xoang, việc cấy vi khuẩn phần dịch mủ chảy qua mũi được cho là không đủ. Phương pháp cấy vi khuẩn này thường chỉ được thực hiện khi điều trị kháng sinh không hiệu quả, hoặc ở những người bệnh bị suy giảm miễn dịch và một số nhiễm khuẩn bệnh viện gây ra viêm xoang.

7. Phương pháp điều trị viêm xoang hàm

Bác sĩ sẽ đưa ra những phác đồ phù hợp để điều trị cho người bệnh sau khi đã khám và thực hiện các phương pháp chẩn đoán xác định viêm xoang hàm. Điều trị bằng thuốc là phương pháp điều trị viêm xoang hàm có thể áp dụng. Bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng những thuốc kháng sinh phù hợp với nguyên nhân của từng thể bệnh viêm xoang hàm, sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống dị ứng, thuốc chống phù nề…

Nếu người bệnh không đáp ứng điều trị với những loại thuốc trên thì có thể được áp dụng phương pháp Proetz, tức là rửa xoang dưới áp lực âm bằng cách chọc xoang hút mủ và dịch ứ đọng bên trong ra, đồng thời đưa thuốc vào những hốc xoang đó để thay thế. Hoặc có thể người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật cắt polyp mũi hay tiến hành những thủ thuật chỉnh hình vách ngăn. Với người bệnh mắc viêm xoang hàm nguyên nhân do những bệnh lý về răng miệng thì có thể điều trị theo nguyên nhân gây bệnh hoặc được nhổ răng sâu, răng gây ra thương tổn.

Với viêm xoang hàm cấp tính ngoài điều trị nội khoa như trên thì cần sử dụng thêm thuốc co mạch khi người bệnh có triệu chứng tắc nghẽn mũi, có thể xông mũi bằng Menthol. Còn đối với viêm xoang hàm mạn thì điều trị kháng sinh theo phác đồ, dùng phương pháp Proetz để tháo mủ, kết hợp điều trị nội khoa và phẫu thuật.

8. Cách phòng tránh viêm xoang hàm

Để phòng tránh viêm xoang hàm thì cần có chế độ sinh hoạt, vận động và nghỉ ngơi khoa học, hợp lý. Chú ý không nên hút thuốc, sử dụng chất kích thích và hạn chế tối đa việc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm. Có chế độ dinh dưỡng phù hợp để tăng cường sức đề kháng.

Nếu thấy có những triệu chứng bất thường cần đến bệnh viện ngay để bác sĩ thăm khám và điều trị viêm xoang hàm kịp thời.

Với người bệnh đã mắc viêm xoang hàm, để tránh bệnh kéo dài và chuyển biến sang giai đoạn mãn tính thì cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình điều trị của bác sĩ như uống thuốc đúng thời gian, đủ liều lượng theo chỉ định của bác sĩ và tái khám đúng hẹn. Không tự ý thay đổi loại thuốc, hoặc ngừng uống thuốc khi không được sự đồng ý của bác sĩ.

Người bệnh viêm xoang hàm có thể sử dụng sản phẩm xịt rửa mũi có chứa Natri clorid, natri benzoat, polysorbate, tinh dầu bạc hà, nước tinh khiết sẽ giúp vệ sinh làm sạch xoang mũi giúp ngăn ngừa và làm giảm các triệu chứng của viêm mũi dị ứng như ngạt mũi, chảy nước mũi làm thông thoáng đường thở, đào thải dịch nhầy và loại bỏ tác nhân gây viêm mũi xoang. Đồng thời hỗ trợ, làm giảm triệu chứng của viêm mũi, viêm xoang, giúp làm giảm đau đầu, nhức hốc mắt do viêm xoang và còn giúp phòng ngừa sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi xoang, phòng tránh các bệnh đường hô hấp.

Với trẻ em có thể dùng xịt rửa mũi có chứa Natri clorid, natri benzoat, polysorbate, tinh dầu tràm, nước tinh khiết sẽ giúp vệ sinh mũi hàng ngày giúp loại bỏ gỉ mũi, chất nhầy và loại bỏ tác nhân gây viêm mũi xoang, làm sạch và thông mũi, phòng ngừa và làm giảm sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi dị ứng, viêm xoang; làm ẩm, phục hồi độ ẩm tự nhiên của niêm mạc mũi giúp làm giảm tình trạng khô mũi, giảm kích ứng đặc biệt trong thời tiết hanh khô, phòng điều hòa (có thể dùng được cho trẻ em từ 3 tháng tuổi trở lên). Và giúp phòng ngừa sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi xoang, phòng tránh các bệnh đường hô hấp.

Để hỗ trợ điều trị viêm xoang hàm hiệu quả, người bệnh nên chọn dùng sản phẩm viên uống chứa 100% thảo mộc là Xuyên tâm liên, Thanh hao hoa vàng, Đinh hương, Hoa hòe, Sài hồ, Cam thảo, Đông trùng hạ thảo, Diếp cá, Gừng, Mã đề, Hoàng cầm. Sản phẩm cho tác dụng hỗ trợ tăng sức đề kháng, hỗ trợ giảm các biểu hiện sốt, ho, đờm và là lá chắn virus, vi khuẩn phát triển bệnh viêm mũi, viêm xoang, viêm họng mãn tính. Hỗ trợ giảm nguy cơ mắc cúm thông thường, viêm họng, viêm phế quản ở người có sức đề kháng kém.

Viêm xoang hàm là bệnh lý phổ biến và ai cũng có thể mắc phải, nếu không được điều trị có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Do đó người bệnh hãy đi khám ngay để được điều trị đúng cách, kịp thời và tránh biến chứng nhé. 

>> Xem thêm: Viêm đa xoang: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nguồn tham khảo:

[1] Maxillary Sinusitis. https://www.medanta.org/ent-hospital/disease/maxillary-sinusitis

[2] Chronic maxillary sinusitis. Definition, diagnosis and relation to dental infections and nasal polyposis.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3705956/